Blacha na dachu skośnym. Jakie są rodzaje i właściwości blach dachowych? Podstawowe zasady montażu
Pokrycia dachowe z blachy od wielu lat cieszą się dużą popularnością. Dostępne są zarówno w formie blachodachówek, jak i blachy płaskiej. Producenci oferują pokrycia z blach wykończonych różnego typu powłokami, które chronią pokrycie i zapewniają jego wysoką trwałość.
Spis treści
- Blachodachówki - rodzaje i obróbka
- Zasady układania blach profilowanych
- Blacha płaska na dach skośny
- Panele blaszane
- Montaż blachy płaskiej na dachu skośnym
- Kolory i powłoki blach dachowych
Blachodachówki - rodzaje i obróbka
Arkusze blachodachówki to panele z wytłoczonym wzorem, który imituje nawet do kilkunastu rzędów dachówek lub gontów.
Minimalna szerokość panelu to ok. 1 m, długość zaś dobiera się do wymiaru połaci, ale maksymalna to 8 m. Konkurentką wielkich arkuszy jest blachodachówka modułowa, odwzorowująca jeden lub dwa rzędy wspomnianych materiałów. Wymiary pojedynczego panelu mogą wynosić 102–132,4 cm na 31,9–45 cm, zaś podwójnego 120 x 70 cm. Z przodu i z tyłu widoczne są też pionowe zakładki. Oba typy blachodachówki produkowane są ze stali o grubości 0,4–0,6 mm, obustronnie ocynkowanej lub zabezpieczonej alucynkiem. Od strony zewnętrznej nałożona jest powłoka ochronno-dekoracyjna, która nadaje blasze kolor i chroni ją przed szkodliwymi warunkami atmosferycznymi, mogącymi powodować korozję. Sporo dachówek modułowych ma powłokę z posypką mineralną. Pokrycie z blachodachówki, bez względu na typ, waży od 4,7 do 7 kg/m2.
Blachę ocynkowaną i powlekaną można ciąć tylko nożycami ręcznymi lub elektrycznymi. Zabronione jest stosowanie do tego szlifierki kątowej, której tarcza powoduje rozpryski iskier, a te mogą wypalić dziury w powłoce. Opiłki powstałe przy krojeniu lub nawiercaniu otworów trzeba niezwłocznie zmiatać z blachy, gdyż mogą ją porysować. Jeśli jednak powłoka zostanie uszkodzona, wówczas to miejsce trzeba zamalować specjalną farbą do zaprawek, dobraną pod kolor pokrycia. Farbą taką zamalowujemy też wszystkie krawędzie przecięć.
Blachodachówka polecana jest do krycia dachów o nieskomplikowanych kształtach. Zdolni dekarze zdołają wykończyć nią także dachy kolebkowe albo lukarny typu wole oko, jednak pokrywanie małych daszków lukarn spowoduje powstanie dużej ilości blaszanych odpadów, co jest nieopłacalne finansowo.
Zasady układania blach profilowanych
Duże arkusze blachodachówki mocuje się zawsze do drewnianych łat o przekroju 4 x 6 cm. Te z kolei muszą mieć pod sobą kontrłaty, nawet gdy na więźbie zbudowane jest sztywne poszycie.
Łaty można rozmieścić gęsto, nawet co kilka centymetrów, ale nie będzie to miało sensu ani uzasadnienia ekonomicznego, dlatego przyjmuje się taki ich rozstaw, jaki sugeruje producent dla danego modelu blachodachówki. Zazwyczaj łaty rozmieszcza się co 35 cm.
Po wykonaniu obróbek blacharskich arkusze blachy przykręca się do łat dachowych blachowkrętami farmerskimi (mają one uszczelki ze specjalnej gumy, która pod wpływem ciepła uszczelnia połączenie), zaczynając od jednego z dolnych naroży połaci. Arkusze układa się z zachowaniem poziomych i pionowych zakładów, o szerokości 11, 12 lub 14 mm (zawsze zgodnie ze wskazówkami producenta).
Nieco inaczej wygląda montaż blachodachówki modułowej, który trzeba wykonywać zgodnie z zaleceniami danego producenta. Niektóre modele blachodachówek układa się od góry połaci, a kolejne panele wsuwa pod te już ułożone. Pionowe ścianki sąsiadujących elementów (górnego i dolnego) należy połączyć gwoździami dekarskimi lub wkrętami z uszczelkami, ustawiając je pod lekkim skosem względem płaszczyzny blachodachówek, aby w trakcie wbijania bądź wkręcania pewnie zagłębiały się w łatę. W przypadku stosowania gwoździ po ich wbiciu łby pokrywa się specjalną żywicą i posypką w kolorze pokrycia.
Zgodnie z wytycznymi innych producentów blachy modułowej panele zaczyna się układać od strony okapu – rząd po rzędzie. Montuje się je na przemian – jeden na spodzie, drugi od góry, kolejny na spodzie, i tak od krawędzi do krawędzi dachu.
Arkusze górne muszą zachodzić na dolne na szerokość grzbietu fali. Panele w poszczególnych rzędach nie powinny być wtedy względem siebie przesunięte. W tej metodzie panele mocuje się do łat za pomocą blachowkrętów z łbem sześciokątnym i końcówką samogwintującą. Mają one uszczelki ze specjalnej gumy, która pod wpływem ciepła uszczelnia połączenie.
Blacha płaska na dach skośny
Można nią kryć dachy w różnych stylach i o skomplikowanym kształcie, do którego łatwo ją dostosować. Sprzedawana jest w formie taśmy o szerokości 61–123 cm i długości od 2 do 8 m lub arkuszy o wymiarach 1 x 2, 1 x 3 lub 2 x 3 m. Produkuje się ją przeważnie ze stali, czasami w wersji z powłoką ochronno-dekoracyjną.
Można też zainwestować w droższą blachę cynkowo-tytanową. Zwykle ma kolor metalu, ale niektóre bywają sztucznie patynowane, czyli postarzane. Blachy płaskie, podobnie jak blachodachówki, wytwarza się także z aluminium – najlżejszego z metali stosowanych do produkcji pokryć. Koroduje znacznie wolniej niż stal, ale jest za to bardziej podatne na odkształcenia.
Blachy aluminiowe mogą mieć gładką powierzchnię lub tzw. stucco (młotkowaną), która je optycznie postarza.
Panele blaszane
Układanie typowej blachy płaskiej jest dla dekarzy nie lada wyzwaniem, któremu mogą sprostać tylko ci najbardziej doświadczeni.
Ponadto wymaga ona zbudowania na więźbie sztywnego poszycia z desek. Aby uprościć proces krycia i wyeliminować poszycie, stanowiące dodatkowe obciążenie dla dachu, wymyślono panele z blachy płaskiej. Wytwarza się je z blachy stalowej ocynkowanej i powlekanej, o grubości 0,5–0,7 mm, a także w droższej wersji – z blachy cynkowo-tytanowej. Mają szerokość od 27,5 do 54 cm. Ich długość może zaczynać się już od 50 cm, a górna granica sięgać nawet 10 m, z tym że panele tak pokaźnych wymiarów są dostarczane na specjalne zamówienie. Zazwyczaj stosuje się panele o długości równej długości połaci dachu.
Co niezwykle istotne, panele mają wzdłuż krawędzi fabrycznie wyprofilowane pionowe rąbki o wysokości 25, 32 lub 37 mm, za pomocą których można łączyć na zatrzask sąsiednie panele. Połączenie takie jest proste, solidne i szczelne.
Montaż blachy płaskiej na dachu skośnym
Blachę płaską – w arkuszach lub w formie taśmy – układa się na sztywnym poszyciu z desek i łączy na rąbki stojące, biegnące od kalenicy do okapu. Rzadziej montuje się ją na rąbki leżące – te stosuje się, gdy zachodzi potrzeba poziomego połączenia dwóch jej pasów lub arkuszy. Rąbki pojedyncze powstają przez zagięcie, a podwójne przez zagięcie i wywinięcie sąsiadujących arkuszy.
Rąbki stojące mają najczęściej 25 mm wysokości. Pojedyncze – łatwiejsze do wykonania – zapewniają wystarczającą ochronę połaciom o kącie nachylenia większym od 25°, podwójne zaś gwarantują lepszą szczelność i powinny być stosowane na dachach o kącie nachylenia od 3 do 25°.
Do mocowania blachy nie używa się żadnych typowych łączników, które dziurawiłyby jej powierzchnię. Wykorzystywane są natomiast specjalne uchwyty lub paski mocujące, które instaluje się przy krawędziach blachy. Elementy te później zostają ukryte w rąbkach, dzięki czemu stają się niewidoczne.
Panele blaszane mocuje się tak jak blachodachówkę – przykręca do łat dachowych, rozpoczynając od strony okapu i kontynuując ku kalenicy. Po przykręceniu pierwszego panelu na dach wnosi się następny, zakłada się rąbek na rąbek i zatrzaskuje. Panele rzadko łączy się wzdłużnie, ale jeśli zajdzie taka potrzeba, górny musi zachodzić na dolny, tworząc zakład szerokości 20 cm, lub jeśli dach ma kąt nachylenia połaci mniejszy niż 15°, to nawet 40 cm. Żeby taki zakład mógł w ogóle powstać, trzeba najpierw w dolnym panelu obciąć zamki na odcinku równym długości zakładu. Co istotne – połączenia wzdłużne między sąsiadującymi panelami nie powinny wypadać w tej samej linii.
Kolory i powłoki blach dachowych
Powłoka ochronno-dekoracyjna to kolorowa warstwa na blasze stalowej lub aluminiowej. Nie wykonuje się jej na odmianach szlachetnych – miedzianej czy cynkowo-tytanowej.
Najpopularniejsze materiały na powłoki blach to:
• poliester – a konkretnie farba kryjąca na spoiwie poliestrowym; to standardowa powłoka stosowana na pokrycia dachowe, która w porównaniu z innymi powłokami jest najmniej odporna na uszkodzenia mechaniczne, utratę koloru oraz czynniki chemiczne, charakteryzuje się jednak dobrą odpornością na działanie wysokiej temperatury oraz na korozję; zaletami tej powłoki są przede wszystkim niska cena i duża gama kolorów (w wersji błyszczącej i matowej);
• poliester z ceramiką – niektóre firmy wzbogacają poliestrową powłokę dodatkiem mikroskopijnych granulek ceramicznych, co zwiększa trwałość pokrycia i jego odporność na zarysowania;
• pural – tworzywo powstałe z połączenia poliuretanu i poliamidu; jest odporne na korozję, promieniowanie UV, a także na ścieranie i inne uszkodzenia mechaniczne; dostępne w wersji matowej lub błyszczącej;
• PP99 – odmiana puralu (mieszanina poliuretanu z poliamidem), która tworzy powłokę bardziej błyszczącą niż poliester i odporniejszą na uszkodzenia, szczególnie na zarysowanie; może mieć fakturę gładką lub młotkowaną;
• PVDF (PVF 2) – poliwinylowo-fluorkowa; bardzo trwała, twarda i odporna na substancje chemiczne zawarte w powietrzu, dlatego polecana jest do stosowania w środowisku o podwyższonym zasoleniu lub zanieczyszczeniu powietrza; nie zmienia barwy z upływem czasu; produkuje się ją w kolorach „czystych” oraz zmieniających odcień zależnie od kąta patrzenia;
• PVC (F) FoodSafe – zmodyfikowany polichlorek winylu, nietoksyczny i obojętny chemicznie (dopuszczony nawet do kontaktu z żywnością), odporny na korozję biologiczną, trwały i łatwy w czyszczeniu; standardowo dostępny w kolorze białym;
• plastizol SCE – to plastyfikowany polichlorek winylu, czyli pochodna PVC; tworzy powłokę 8–10 razy grubszą od poliestrowej, wykazuje sporą odporność na uszkodzenia mechaniczne, blaknięcie, matowienie i niską temperaturę, a także lepszą odporność na korozję niż poliester z ceramiką; dostępny w kilkunastu kolorach;
• HPS-200 – plastizol w twardszej wersji, o bardzo wysokiej odporności na ścieranie i zadrapanie;
• posypka – powłoki poliestrowe wzbogaca się kruszywem kwarcowym, ceramicznym lub skalnym, które zabezpiecza blachę przed zarysowaniem oraz poprawia nieco jej właściwości akustyczne; posypka rozprasza też promienie słoneczne (pokrycie trochę mniej się nagrzewa), a zimą spowalnia zsuwanie się śniegu z dachu.
