Światło i bezpieczeństwo. Pakiety szybowe i okucia w nowoczesnych oknach
Duże okna i przeszklenia coraz częściej pojawiają się w budynkach wielorodzinnych. Na ich funkcjonalność mają ogromny wpływ zarówno zastosowane pakiety szybowe, jak i okucia umożliwiające ich obsługę.
Spis treści
- Otwieranie okien. Z klamką czy bez?
- Okucia okienne - podstawowe rodzaje
- Bezpieczne okna. Klasy odporności na włamanie
- Konieczne uszczelki
- Pakiety szybowe. Charakterystyka szyb okiennych
Otwieranie okien. Z klamką czy bez?
Najbardziej popularne są jedno-, dwu- lub trójskrzydłowe okna uchylno-rozwieralne, określane symbolem UR. Za pomocą klamki można najpierw ustawić skrzydło w pozycji otwarcia, a podnosząc ją w górę – przemieścić do pozycji uchyłu. Całkowicie otwarte skrzydło okienne da się łatwo wyczyścić, zaś uchylone pozwala na bezpieczne wietrzenie.
Innym, również popularnym typem okna jest to ze słupkiem ruchomym. Składa się ono z dwóch skrzydeł, które nie są przedzielone stałym elementem, czyli słupkiem. Dzięki temu okno może zostać otwarte na całą szerokość.
W budynkach mieszkalnych rzadko stosuje się okna tylko rozwieralne. Uchylne są natomiast wykorzystywane w przeszkleniach ciągów komunikacyjnych i klatek schodowych.
Na etapie projektowania warto z kolei zadać sobie pytanie, czy rzeczywiście wszystkie okna w danym budynku muszą być otwieralne. Są bowiem miejsca, w których wystarczy tylko doświetlenie lub takie, gdzie z racji wysokości bądź trudnego dostępu obsługa ręczna będzie znacznie utrudniona. Wówczas najlepiej sprawdzą się fixy, czyli okna nieotwieralne, których ościeżnica jest na stałe połączona z ramą. Są tańsze od okien z klamkami, więc pozwalają nieco obniżyć całkowity koszt stolarki w budynku.
Okucia okienne - podstawowe rodzaje
Za poruszanie się ościeżnic okiennych – rozwieralnych, uchylnych czy przesuwnych – odpowiadają okucia. To metalowe elementy mocowane na obwodzie ram i okien, np. zawiasy oraz elementy sterujące, jak choćby klamki.
Okucia zapewniają nie tylko płynny i wygodny ruch, ale umożliwiają też zaryglowanie skrzydła i mocny docisk ościeżnicy do ramy, co gwarantuje szczelność. Często pełnią one różne dodatkowe funkcje, można tu wymienić mikrorozszczelnienie, czyli możliwość lekkiego odsunięcia skrzydła od ramy, by powstała szczelina wpuszczająca do środka świeże powietrze, podczas gdy okno pozostaje zamknięte. Niektóre z okuć pozwalają wysunąć skrzydło równomiernie na odległość 6 mm.
Obecnie popularne są okucia ukryte. Dzięki nim podkreślona zostanie nowoczesna konstrukcja okna (również wielkoformatowego), w której wszystkie elementy ukryte są w profilach, a zawiasy pozostają całkowicie niewidoczne. Są one zamontowane we wrębie skrzydła, dlatego nie widać ich, gdy okno jest zamknięte, a jedynym elementem widocznym na oknie jest klamka bądź pochwyt.
Okucia decydują także o bezpieczeństwie użytkowym i antywłamaniowym okien. Zazwyczaj stosuje się trzpienie ryglujące, które utrudniają wyważenie. Im jest ich więcej, tym większa jest odporność okna na włamanie. Zwykle znajdują się w trzech miejscach, w pobliżu narożników skrzydeł. Podczas ryglowania wchodzą w specjalne stalowe zaczepy, solidnie osadzone w ościeżnicy. Podobnie działają zaczepy antywyważeniowe lub rygle hakowe.
Bezpieczne okna. Klasy odporności na włamanie
Zgodnie z normą EN 1627:2011 wyróżnia się następujące klasy odporności na włamanie: RC 1N, RC 2N, RC 2 , RC 3, RC 4, RC 5. Przyporządkowanie do danej klasy określa możliwy sposób przeprowadzenia włamania oraz ewentualnie zastosowane narzędzia. W budownictwie mieszkaniowym zwykle stosuje się okna w klasach od RC 1N do RC 3.
Okucia RC 1N lub RC 2N (dawna klasa WK1) stosowane są w oknach, do których dostęp jest utrudniony, a które chcemy zabezpieczyć przed przypadkowymi próbami włamania przy użyciu siły fizycznej (kopnięcie, napieranie barkiem, podnoszenie, wyrwanie).
Okucia RC 2 (dawna klasa WK2) montowane są w oknach, do których dostęp jest łatwy, a ich zadaniem jest zabezpieczenie przed przypadkowymi próbami włamania z użyciem prostych narzędzi.
Okucia RC 3 (dawna klasa WK3) dotyczy zabezpieczeń w oknach, do których dostęp jest łatwy, a powinny one zabezpieczać przed próbami włamania rabunkowego z użyciem dodatkowych narzędzi. W małych oknach, np. piwnicznych, ważnym zabezpieczeniem będzie klamka zamykana na klucz. Po wybiciu szyby złodziej może mieć problem z przejściem przez takie okno i wówczas stara się je otworzyć za pomocą klamki. Zamek skutecznie mu to utrudni. Klamki tego rodzaju mają też blokadę utrudniającą siłowe przekręcenie. Okucia te mogą uruchamiać podwójne rygle, blokujące oba skrzydła na raz.
Na rynku dostępne są również zamki do blokowania okien uchylnych lub przesuwnych okien balkonowych. Blokada błędnego położenia klamki sprawia natomiast, że skrzydło najeżdża na ramę zawsze w tym samym poziomie. Dzięki takiemu mechanizmowi otwieranie, zamykanie i uchylanie okna staje się precyzyjniejsze. Wykonywanie tej czynności nie wymaga szczególnej uwagi. Zapewniona zostaje więc większa wygoda obsługi i jej pełne bezpieczeństwo.
Zaletą ogranicznika i stabilizatora uchyłu jest wyeliminowanie ryzyka, że w trakcie uchylania skrzydła, nawet podczas silnego wiatru, nie poluzuje się ono i nie wypadnie z ościeżnicy. Okno nie ma też szansy na zatrzaśnięcie się w razie silnego przeciągu. Kolejnym, dodatkowo płatnym, elementem okuć są nożyce do wielostopniowego uchyłu, umożliwiające uchylanie skrzydła i blokowanie go w jednej z kilku pozycji.
Odrębną kategorię stanowią okucia do okien przesuwnych. Muszą one nie tylko utrzymać ciężkie skrzydła, ale też umożliwić ich łatwe sterowanie. Dzięki dobrym okuciom unoszenie i przesuwanie masywnych, dużych skrzydeł nie wymaga znacznej siły, a ruch odbywa się lekko i płynnie. Solidne okucia dużych okien mają też inne standardowe funkcje, takie jak mikrowentylacja lub podstawowe zabezpieczenia antywłamaniowe.
Dostępne są też nowoczesne okucia umożliwiające elektryczne sterowanie otwieraniem.
Przeczytaj także:
Stolarka okienna w świetle przepisów Prawa budowlanego
Konieczne uszczelki
Za szczelność odpowiadają nie tylko okucia, lecz także uszczelki. W oknach montowane są ich dwa rodzaje – przyszybowe (dwie, wewnętrzna i zewnętrzna) i oporowe (dwie lub trzy, wewnętrzna, zewnętrzna i dodatkowo środkowa). Oba chronią przed wodą, a oporowe stanowią ponadto barierę dla wiatru, kurzu i hałasu. Elastyczność i wytrzymałość na działanie zmiennych warunków atmosferycznych zapewnia im tworzywo, z którego są wykonane, czyli EPDM lub TPS.
Pakiety szybowe. Charakterystyka szyb okiennych
Dziś nie mówi się już o szybach okiennych, są to bowiem kilkuszybowe pakiety. Standard to rozwiązania dwuszybowe, ale lepszą izolacyjność termiczną zapewniają trójszybowe, i często są niezbędne, żeby okno uzyskało wymaganą wartość Uw. Szyby w pakiecie są odseparowane od siebie ramką dystansową, a przestrzeń między nimi wypełniona jest gazem szlachetnym (najczęściej argonem). Taka konstrukcja gwarantuje dobrą izolacyjność termiczną i akustyczną okna.
Budowa pakietu oznaczana jest w specjalny sposób, np.: 4 x 16 x 4 x 16 x 4. Pierwsza, środkowa i ostatnia cyfra informują o grubości szkła, a pozostałe oznaczają szerokość ramki dystansowej.
W oknach oprócz standardowych pakietów, mogą być zamontowane pakiety specjalne:
- ciepłochronne – zastosowane w nich szkło ma bardzo dobrą izolacyjność cieplną. Ich współczynnik przenikania ciepła Ug może wynosić nawet 0,3 W/(m2K);
- dźwiękochłonne – zewnętrzna tafla szkła w tych pakietach jest grubsza niż w tradycyjnych, a szersza ramka dystansowa zapewnia większą odległość między taflami. Dzięki temu takie szyby tłumią hałas lepiej niż zwykłe. Poleca się je do obiektów stojących blisko ruchliwych ulic lub innych źródeł ustawicznego hałasu;
- przeciwsłoneczne – mogą być zrobione ze szkła absorbcyjnego, czyli pochłaniającego światło, lub refleksyjnego, czyli takiego, które je odbija. Jedne i drugie chronią pomieszczenia przed zbytnim nasłonecznieniem i nagrzaniem. Mogą mieć różny kolor i stopień przejrzystości;
- bezpieczne – ich szkło, podobnie jak w szybach samochodowych, po rozbiciu rozsypuje się na tysiące małych kawałków o zaokrąglonych kształtach. Takie szyby polecane są do domów, w których mieszkają małe dzieci;
- hartowane – w odróżnieniu od szkła z szyb bezpiecznych, ten rodzaj szkła po rozbiciu pęka tylko na kilka dużych kawałków;
- ornamentowe i barwione – te pierwsze mogą mieć różną barwę i wzory na powierzchni zewnętrznej tafli szkła, te drugie z kolei mogą mieć tylko inny kolor. Oba rodzaje służą do dekoracji okna.
W oknach odpornych na włamanie szyby powinny być trudne lub niemożliwe do rozbicia konwencjonalnymi narzędziami. Takie są m.in. szyby klejone specjalną folią z poliwinylu butyralu, o grubości od 0,3 do 1,6 mm. Te najgrubsze charakteryzują się bardzo wysoką wytrzymałością na rozciąganie i rozdarcie. Klejone szyby trudno rozbić, rozwiercić lub przebić ostrym przyrządem, a rozwiązania kilkuwarstwowe są ponadto kuloodporne. To najdroższe z tej grupy produktów.
Do stosowania w budownictwie mieszkaniowym poleca się szyby o klasie P3A i P4A. Miarą odporności szyb w klasach do P4A jest wytrzymałość na jedno lub kilka uderzeń kulą stalową o masie 4,1 kg, spadającą z wysokości od 120 do 900 cm.
