Uszczelnienie przejść instalacyjnych w hydroizolacji – istotny element trwałości konstrukcji

Znaczenia uszczelnienia przejść instalacyjnych w hydroizolacji

W nowoczesnym budownictwie warstwy hydroizolacyjne mają za zadanie chronić elementy konstrukcyjne przed wnikaniem wody gruntowej, opadowej lub kondensacyjnej. Nawet najlepiej wykonana izolacja może zostać osłabiona przez niewłaściwe wykonanie detalu przejścia instalacyjnego dlatego uszczelnianie przejść instalacyjnych jest tak istotne. Może to skutkować m.in.: 

• rozwojem pleśni, grzybów i innych mikroorganizmów w strefach zawilgocenia;
• przeciekami w strefach podposadzkowych, piwnicach, garażach i szybach instalacyjnych;
• przenikaniem nieczystości, innych płynów i stworzeniem zagrożenia sanitarnego oraz środowiskowego;
• degradacją warstw wykończeniowych;
• uszkodzeniem warstw izolacji termicznej;
• trudnościami w lokalizacji przecieku;
• w skrajnych przypadkach zagrożeniem trwałości i bezpieczeństwa konstrukcyjnego (np. w wyniku korozji prętów zbrojeniowych w betonie).

Przejścia instalacji w warstwach hydroizolacyjnych należy zatem traktować nie jako margines projektu, lecz jako punkty o kluczowym znaczeniu.

Czym wyróżnia się przejście instalacyjne w warstwie hydroizolacji?

Standardowe przejście instalacyjne, w którym rura, kabel lub kanał wentylacyjny przebija przegrodę budowlaną zazwyczaj nie wiąże się z koniecznością zachowania szczelności przeciwwodnej. W takim przypadku wystarczające jest np. wypełnienie otworu pianą poliuretanową, zaprawą cementową lub użycie opasek dylatacyjnych z pianki technicznej. Tego typu podejście jest powszechne w miejscach, gdzie przegroda nie jest narażona na kontakt z wodą.

Inaczej jest wówczas, gdy przez daną przegrodę przechodzi instalacja w miejscu, w którym została zaprojektowana warstwa hydroizolacji — np. w ścianie fundamentowej, płycie dennej, dachu płaskim, tarasie lub łazience. Jak już była mowa, hydroizolacja ma za zadanie chronić konstrukcję budynku przed wnikaniem wilgoci i wody, często pod ciśnieniem. Każde jej naruszenie, a takim właśnie jest przejście instalacyjne, powoduje przerwanie ciągłości tej ochrony i stworzenie potencjalnego miejsca przecieku.

Przeczytaj również: Jak układać hydroizolacje w podwyższonych temperaturach? Jakie materiały zastosować?

Przejście instalacji przez hydroizolację wymaga więc zastosowania specjalistycznych, systemowych rozwiązań. W tym celu stosuje się m.in. kołnierze uszczelniające, manszety elastyczne, taśmy uszczelniające oraz przepusty z pierścieniami uszczelniającymi. Właściwe uszczelnianie przejść instalacyjnych wymaga, aby tego typu materiały były kompatybilne chemicznie z daną hydroizolacją. Inną technologię stosuje się do membran PCV, do żywic poliuretanowych, do izolacji bitumicznych czy mineralnych.

Podczas wykonywania instalacji przechodzącej przez warstwę hydroizolacji liczy się nie tylko szczelność, ale również elastyczność rozwiązania. Jest tak, ponieważ rury i przewody często pracują pod wpływem temperatury, drgań czy osiadania gruntu. Sztywne zamocowanie przejścia kończy się zwykle pęknięciem izolacji lub rozszczelnieniem detalu.

Jak wykonać uszczelnienie przejść instalacyjnych w hydroizolacji? Zalecane rozwiązania

• Kołnierze uszczelniające (manszety elastyczne): tuleje przechodzące przez przegrodę, wokół których znajduje się systemowy pierścień uszczelniający (np. z elastomeru, z kilkoma strefami docisku). Manszety stosowane są najczęściej przy wejściach wod.-kan., gazowych lub kablowych do budynków. Umożliwiają wymianę rury bez naruszania hydroizolacji, skutecznie tłumią drgania i ruchy mechaniczne. Najczęściej wykonane są z EPDM, TPE lub PVC.  Należy zwracać uwagę, aby nie stosować zamienników lub materiałów niewiadomego pochodzenia – grozi to brakiem przyczepności i nieszczelnością po kilku sezonach. Na rynku dostępne są też membrany hydroizolacyjne zintegrowane z elementem uszczelniającym. To systemowe rozwiązania, w których elastyczny kołnierz uszczelniający (manszeta) jest fabrycznie przygotowany do trwałego połączenia z membraną dachową, tarasową lub fundamentową. 
• Systemowe przepusty rurowe z uszczelnieniem pierścieniowym: przepust składa się z sztywniejszej tulei przechodzącej przez konstrukcję oraz pierścieni uszczelniających (dociskowych). Często jest stosowany z rurą osłonową, umożliwiającą demontaż/wymianę rury. Rozwiązanie to sprawdza się szczególnie przy przejściach rur przez grube przegrody lub w miejscach, gdzie wymagany jest łatwy dostęp serwisowy. Typowe zastosowania to: przepusty kanalizacyjne, gazowe, wodociągowe przez fundament, strop garażu, zbiornik itp. Zapewnia szczelność dzięki precyzyjnemu naciskowi segmentów oraz wysoką odporność na ciśnienie wody gruntowej.

Przeczytaj również: Hydroizolacja fundamentów. Rozwiązania konstrukcyjne i dobór materiałów

• Taśmy uszczelniające i dylatacyjne: służą do uszczelniania przejść nieregularnych (np. kilka kabli razem, narożniki, strefy dylatacyjne). Wyróżnia się taśmy z EPDM / TPE, butylowe, bitumiczne (do pap), zbrojone do żywic. Materiały te są klejone lub zgrzewane z hydroizolacją (bitumiczną, mineralną, PVC), wymagają odpowiednich podkładów. 
• Masy i kleje uszczelniające elastyczne: te produkty można stosować wyłącznie jako element systemowy i zgodnie z technologią producenta. Służą do klejenia kołnierzy, taśm i detalicznego uszczelniania. Do tej grupy zalicza się masy poliuretanowe (np. PU1K, PU2K), masy silanowo-modyfikowane (MS-polimery), żywice epoksydowe lub poliuretanowe do membran. Muszą być kompatybilne z konkretną hydroizolacją (np. z membraną PVC, żywicą, papą, KMB).
• Środki gruntujące: zalecane w przypadku trudnych podłoży – np. przy montażu na starych papach, betonach o niskiej przyczepności, tworzywach. Poprawiają przyczepność klejów, mas i taśm.

Przejście instalacji przez hydroizolację – błędy i materiały niewłaściwe

W praktyce budowlanej wciąż zdarzają się próby uszczelniania przejść instalacyjnych w warstwie hydroizolacji materiałami, które nie są przeznaczone do kontaktu z wodą pod ciśnieniem czy też nie kompensują ruchów konstrukcyjnych. Poniżej zestawienie niewłaściwych materiałów:

Silikon sanitarny / akryl: 

• niewystarczająca przyczepność;
• brak odporności na wodę pod ciśnieniem i UV;
• z czasem kruszeje i rozszczelnia się.

Pianka montażowa PUR:

• chłonie wodę – nie działa jako izolacja przeciwwodna;
• brak elastyczności – pęka przy najmniejszym ruchu.

Kleje uniwersalne, taśmy dekarskie, silikony neutralne:

• nieprzewidziane do hydroizolacji;
• brak testów trwałości i atestów do stosowania w środowisku mokrym.

Uszczelnienia „na wcisk” (z sznura konopnego lub gumy technicznej): 

• tymczasowe – szybko tracą elastyczność.

Przeczytaj również: Uszczelnianie balkonu – dlaczego hydroizolacja balkonów jest tak ważna?

Najlepszą praktyką jest stosowanie kompletnych systemów uszczelniających od jednego producenta. Wtedy znacznie zwiększa się prawdopodobieństwo, że poszczególne komponenty będą chemicznie kompatybilne, odporne na wodę pod ciśnieniem i trwale połączą się z warstwą hydroizolacyjną. Należy wybierać produkty mające: 

• atest techniczny lub certyfikat zgodności z normą;
• gwarancję producenta dotyczącą zastosowania w środowisku mokrym lub gruntowym. 

Ruch konstrukcji i dylatacje – elastyczność jako fundament trwałości

Strefy dylatacyjne to miejsca, gdzie konstrukcja budynku jest zaprojektowana tak, by mogła kompensować ruchy spowodowane zmianami temperatury, osiadaniem czy odkształceniami. W takich obszarach instalacje, które przechodzą przez hydroizolację, są narażone na większe przemieszczenia, drgania i rozciąganie.

W strefach dylatacyjnych ruchy konstrukcyjne mogą być dość duże — nawet do kilku milimetrów lub więcej. Jeśli uszczelnienie przejścia instalacyjnych nie nadąża za tymi ruchami, hydroizolacja zostaje naruszona i powstają miejsca przecieków. To z kolei powoduje zawilgocenia, uszkodzenia konstrukcji i kosztowne naprawy.

W strefach dylatacyjnych nie sprawdzą się uszczelnienia sztywne lub twarde – stwarza to duże ryzyko pęknięcia i rozszczelnienia. Należy stosować rozwiązania o dużej elastyczności, które potrafią kompensować ruchy, np. manszety z EPDM lub inne elastomerowe kołnierze, taśmy dylatacyjne z możliwością rozciągania, elastyczne masy poliuretanowe o dużej formowalności.

O czym jeszcze warto wiedzieć przy uszczelnianiu przejść instalacyjnych w hydroizolacji? Praktyczne wskazówki

Materiały stosowane do uszczelniania przejść instalacyjnych w hydroizolacjach powinny być dobrane nie tylko ze względu na kompatybilność chemiczną z hydroizolacją, ale również ze względu typu instalacji. Inne rozwiązania stosuje się przy rurach kanalizacyjnych, inne przy przewodach elektrycznych, a jeszcze inne przy instalacjach wentylacyjnych, gdzie może występować kondensacja czy ruchy termiczne.

Trzeba pamiętać, że niektóre systemy uszczelnień są wrażliwe na wilgotność powietrza, temperaturę czy bezpośrednie nasłonecznienie podczas aplikacji. Montaż w złych warunkach może powodować słabą przyczepność, pęcherze, odspojenia itp. Należy również zadbać o właściwe przygotowanie podłoża (oczyszczenie, osuszenie) przed aplikacją produktów.

Uszczelnienia, zwłaszcza na dachach i tarasach, wymagają okresowej kontroli. Uszkodzenia mechaniczne, promieniowanie UV czy starzenie materiałów mogą z czasem obniżyć szczelność, co powinno być wychwycone na etapie przeglądów technicznych.

Zobacz: TOP 10 największych osiedli mieszkaniowych w Polsce

Źródło: Uszczelnienie przejść instalacyjnych – materiały, technologie i typowe błędy