Spis treści
Jak funkcjonuje wentylacja grawitacyjna?
Wentylacja grawitacyjna to tradycyjny, naturalny sposób wymiany powietrza zużytego na świeże. Ruch powietrza, czyli tak zwany ciąg, jest wywołany prawie wyłącznie różnicą gęstości powietrza wewnątrz i na zewnątrz domu, czyli zależy od różnicy temperatury w pomieszczeniach i na dworze. Dzięki temu powietrze zostaje „wyssane” na zewnątrz.
Przewody wentylacyjne sąsiadują ze spalinowymi lub są wykonywanie oddzielnie od nich. Wloty do kanałów, zabezpieczane kratkami, umieszcza się w określonych pomieszczeniach domu, a koniecznie w kuchniach, łazienkach, toaletach i wszelkich pomieszczeniach „mokrych”.
Świeże powietrze musi się dostawać do domu innymi drogami, przeważnie przez okna – otwierane, uchylane lub pozostawiane w pozycji mikrorozszczelnienie, a także przez okienne lub ścienne nawiewniki.
Wentylacja poddasza użytkowego – najczęstsze problemy
Na poddaszu użytkowym jest przeważnie mniej okien niż w pomieszczeniach niższych kondygnacji lub ich łączna powierzchnia jest mniejsza. To sprawia, że trudniej jest zapewnić równie dobry dopływ świeżego powietrza.
Najistotniejszym problemem jest ograniczona funkcjonalność pionów wentylacyjnych na poddaszu, wynikająca często z ich konstrukcji. Spowodowane jest to tym, że odcinek od kratek wlotowych do wylotu jest na poddaszu najkrótszy. Trudności pojawiają się również, gdy temperatura na zewnątrz budynku jest zbliżona do temperatury pomieszczeń. Wtedy ciąg w przewodach wentylacyjnych znacząco słabnie, a w najgorszym razie zanika.
Gdy wentylacja nie działa jak powinna, na poddaszu robi się duszno. Panuje tu także podwyższona wilgotność powietrza, która jest czynnikiem sprzyjającym rozwojowi pleśni, niebezpiecznych dla naszego zdrowia. Para wodna, która nie zdoła wydostać się poza poddasze może też, gdy popełniono błędy w hydroizolacji dachu, wnikać w ocieplenie połaci, powodując jego zamoknięcie. Mokra izolacja termiczna znacznie traci na skuteczności. Jej współczynnik przewodzenia ciepła λ niebezpiecznie rośnie. Co więcej, mokre ocieplenie powoduje zawilgocenie belek więźby dachowej, z którymi się styka, narażając je tym samym na butwienie.
Prawidłowy system wentylacji grawitacyjnej na poddaszu
Najskuteczniejszym systemem wentylacji jest wentylacja mechaniczna, wymuszająca odprowadzanie powietrza bez względu na szereg czynników, które warunkują poprawne działanie wentylacji grawitacyjnej. Niestety nie każdy inwestor decyduje się na takie rozwiązanie, gdyż jest ono znacznie kosztowniejsze. Ale wentylacja grawitacyjna, jeśli zostanie właściwie zaprojektowana, powinna dobrze spełniać swoja rolę.
Przede wszystkim architekt musi dopilnować, by każde pomieszczenie poddasza miało dostęp do pionu wentylacyjnego. Nie może więc nigdzie zabraknąć kratek wentylacyjnych.
Ilość powietrza usuwanego przez kanał zależy od jego przekroju. Ten nie może być mniejszy niż 0,016 m², powinien mieć zatem wymiary minimum 14 x 14 cm, a gdy jest prostokątny, jego krótszy bok nie może wynieść mniej niż 10 cm.
Siła ciągu uzależniona jest natomiast od długości pionu. Wysokość odcinka między wlotem a wylotem powietrza nie może być mniejsza niż 2 m. Za optimum można jednak uznać odcinek 3 m, przy zachowaniu standardowych przekrojów kanałów.
Kanały powinny skutecznie usuwać powietrze z pomieszczeń w warunkach określonych w normie, czyli przy temperaturze zewnętrznej +12°C i obliczeniowej temperaturze powietrza w pomieszczeniach (+20°C w pokojach, +25°C – w łazienkach). W praktyce jednak nie ma obowiązku projektowania kanałów, czyli precyzyjnego dobierania ich przekrojów do ilości powietrza wentylacyjnego, które ma być nimi usuwane.
Przeczytaj również: Wentylacja hybrydowa – jak działa i kiedy warto ją stosować?
Ważne też, by wylot komina wentylacyjnego nie był niczym zasłonięty i wystawał ponad kalenicę dachu.
W kominie zakończonym zbyt nisko lub znajdującym się w strefie nadciśnienia dochodzić będzie do osłabienia ciągu. W wietrzne dni może też pojawić się zjawisko wtłaczania powietrza do jego wnętrza. Istotne jest, by zewnętrzna część komina, niepołączonego z kominem spalinowym, wystająca ponad ocieploną połać była zaizolowana termicznie.
Nie trzeba chyba wyjaśniać, dlaczego kanały powinny być idealnie pionowe i nieopoprzedzielane żadnymi przeszkodami.
Aby poprawić wentylację na poddaszu, u wylotów pionów warto zainstalować obrotowe nasady kominowe, usprawniające ciąg. Można także zwykłe kratki wentylacyjne zastąpić kratkami wyposażonymi w elektryczny wentylator, wymuszający zasysanie powietrza do pionu.
Rola okien w wentylacji poddasza
Okna odgrywają ogromną rolę w systemie wentylacji grawitacyjnej, bo to głównie one doprowadzają powietrze do budynku. Nie inaczej jest na poddaszu. Tu stosowane są chętnie okna połaciowe, tańsze niż okna pionowe wraz z towarzyszącymi im lukarnami. Ich montaż jest prosty, zwłaszcza w porównaniu z budową lukarny. Często też umieszcza się okna pionowe – w ścianach szczytowych.
Oczywiście okna nie przysłużą się wentylacji, jeśli będą szczelnie zamknięte. Powinny być więc często uchylane, a w pozostałym czasie pozostawiane w pozycji mikrorozszczelniania. Przy zamkniętych skrzydłach okiennych, zadanie dostarczania powietrza powinny zapewniać zamontowane w nich nawiewniki.
Okna połaciowe można też wyposażyć w automatykę sterującą i wpiąć do systemu smart home. Będzie można wówczas zaprogramować dzienne cykle przewietrzania. Jeśli w systemie znajdą się też czujniki poziomu wilgotności powietrza, wtedy przewietrzanie może być realizowane samoczynnie, stosownie do potrzeb. Czujniki same ustalą, kiedy wentylacja wymagać będzie szybkiego wsparcia i wydadzą „polecenie” uchylenia skrzydeł.
Nawiewniki w oknach połaciowych
Są to urządzenia montowane w konstrukcji okna, wpuszczające do wnętrza świeże powietrze, niezbędne by poprawnie funkcjonował system wentylacyjny. Nawiewniki są potrzebne wówczas, gdy w budynku działa wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna – wywiewna. Nie są natomiast polecane, jeśli mamy do czynienia z systemem nawiewno-wywiewnym, zwłaszcza gdy jest wzbogacony o rekuperator, czyli urządzenie odzyskujące ciepło ze zużytego powietrza, przed jego usunięciem poza budynek.
Nawiewników w oknach połaciowych nie montuje się samodzielnie. Mogą być one zintegrowane z górną częścią ościeżnicy, podczepione pod nią między ościeżnicą a skrzydłem lub umieszczone w górnej części ramy skrzydła.
Nawiewnik działa jednokierunkowo i nie odprowadza na zewnątrz powietrza zużytego.
Aby ustalić liczbę nawiewników, co w praktyce odnosi się do liczby okien połaciowych na poddaszu, trzeba najpierw poznać wydajność tych urządzeń. Później sumuje się ilość powietrza zalecaną dla danych pomieszczeń w budynku i dzieli przez wydajność nawiewnika. Wynik wskaże przybliżoną, zalecaną liczbę nawiewników.
Przeczytaj również:
- Filtracja powietrza w nowoczesnych systemach – jak działają filtry HEPA, węglowe i elektrostatyczne?
- Okna połaciowe w dachach stromych: rodzaje, budowa i specyficzne wymagania
W praktyce przyjmuje się, że w pomieszczeniu o powierzchni do 20 m2 musi się znaleźć przynajmniej jeden nawiewnik. Im większe pomieszczenie tym więcej ich będzie potrzeba. Nie powinno zabraknąć ich w kuchniach, pralniach i pomieszczeniach technicznych.
Nawiewniki w oknach połaciowych to przeważnie nawiewniki automatyczne, choć są modele z nawiewnikami sterowanymi ręcznie.
Nawiewniki zapewniają wydajność na poziomie od 3 do 50 m3/h, przy próżnicy ciśnień wynoszącej 10 Pa. Zależy ona także od wymiarów okna. Nawiewniki automatyczne są zdecydowanie wydajniejsze od sterowanych manualnie.
Wartym uwagi rozwiązaniem jest naokienna wentylacja zintegrowana z rekuperatorem, stosowana w oknach połaciowych do domów energooszczędnych i pasywnych. Zimne powietrze, zasysane przez nawiewnik, zanim trafi pod dach jest ogrzewane energią cieplną powietrza wywiewanego z pomieszczenia. Dzięki temu wentylacja nie generuje strat ciepła.
i
Nawiewniki ścienne
W pomieszczeniach, w których brak okien, lub tam, gdzie trudno by było wzbogacić je o nawiewniki okienne, można zainstalować nawiewniki ścienne (nawietrzaki). W tym celu wykonuje się otwory w przegrodach i osadza w nich tuleje nawiewników, uszczelniając szczeliny rozprężną pianą PUR. Niestety taki sprzęt ma dużą przewodność cieplną i staje się mostkiem termicznym.
Monter nawiewnika powinien wiedzieć, że musi się on znaleźć nie niżej niż na wysokości 2 m, liczonej od podłogi. Nie może przy tym być bliżej niż 15 cm od sufitu, 30 cm od otworu okiennego i 35 cm od ściany wewnętrznej.
Oferta nawiewników ściennych jest szeroka. Można kupić modele sterowane ręczne, higrosterowane, ciśnieniowe i termostatyczne. Wiele z nich ma filtry, podobnie jak nawiewniki okienne.
Przeczytaj również: Rozmieszczenie i montaż okien dachowych
Zaleca się, aby każdy nawiewnik ścienny, także modele automatyczne, miał możliwość ręcznej regulacji przepływu. Ten bowiem może się nadmiernie zwiększać w czasie porywistych wiatrów.
Problemem może być też chłód odczuwalny w pobliżu nawiewnika, co nie jest rzadkim zjawiskiem w zimne i wietrzne dni. Rozwiązaniem jest nawiewnik ścienny z grzałką. Podgrzewa ona wtłaczane do budynku powietrze. Wyposażony jest w termostat, który automatycznie uruchamia grzanie, gdy temperatura przepływającego powietrza spada do 3°C, wyłącza je natomiast, gdy powietrze osiągnie 10-15°C.
