Kiedy UE wprowadzi zakaz używania kotłów gazowych? Co grozi za brak wymiany pieca gazowego?

Parlament Europejski przyjął projekt przepisów, tzw. pakiet Fit for 55, który ma realizować cele unijnej polityki klimatycznej. Przewiduje on m.in. zakaz montażu pieców gazowych w nowych budynkach. Dotyczy to również pieców węglowych i olejowych. Ograniczenia te rodzą duże obawy i pytania mieszkańców o to, jak miałyby działać nowe przepisy, kiedy zostaną wprowadzone i jakie dodatkowe koszty będą generować.

Spis treści

1. Możliwe skutki wprowadzenia unijnego zakazu montażu pieców gazowych
2. Dlaczego Unia chce wprowadzić zakaz kotłów gazowych?
3. Czy trzeba będzie wymienić stary piec gazowy?
4. Jakie kary grożą za brak wymiany pieca gazowego?
5. W jakie źródło ogrzewania warto teraz inwestować?

Możliwe skutki wprowadzenia unijnego zakazu montażu pieców gazowych

Przyjęcie przez Parlament Europejski przepisów przewidujących zakaz montowania pieców węglowych oznaczałby dla Polski sporą rewolucję.

Z opublikowanego pod koniec kwietnia badania firmy Heat Decor wynika, że ponad 40% Polaków do ogrzewania domu używa gazu, 26% wykorzystuje węgiel, 10% drewno, a tylko 9% – ciepło z sieci.

Odnawialne źródła energii to u nas wciąż duża rzadkość. Co więcej, wielu mieszkańców korzystając z programu "Czyste Powietrze", zmieniło stary piec właśnie na piec gazowy. Ponadto, zakaz montowania pieców węglowych może prowadzić do znaczącego wzrostu kosztów budowy nowych budynków i cen energii, co może być szczególnie dotkliwe dla osób o niższych dochodach.

Unijni dyplomaci informują jednak, że istnieje szansa na złagodzenie tych przepisów. Proces legislacyjny w tej sprawie ma trwać jeszcze przez rok. Oznacza to, że przepisy mogą ulec zmianie, a ich ostateczny kształt nie jest jeszcze ustalony.

Możliwe, że przepisy zostaną zmodyfikowane w sposób bardziej przemyślany i uwzględniający różne aspekty tej kwestii. Pewne jest jednak, że negocjacje w sprawie projektu przepisów dotyczących zakazu instalowania pieców na paliwa kopalne w nowych budynkach będą trudne i długotrwałe. Ostateczne stanowisko musi zostać wypracowane przez Parlament Europejski, Radę Unii Europejskiej i Komisję Europejską, a każda z tych instytucji będzie starała się bronić swoich interesów.

Dlaczego Unia chce wprowadzić zakaz kotłów gazowych?

Założenia pakietu Fit for 55, dotyczące wprowadzenia zakazu montażu kotłów gazowych, opierają się na unijnej strategii REPowerEU, która zakłada przyspieszenie transformacji energetycznej Europy. Przyczyną wprowadzanych zmian jest zmieniająca się sytuacja geopolityczna, w szczególności tocząca się w Ukrainie wojna i konieczność szybkiego odejścia od surowców z Rosji.

Wprawdzie Komisja Europejska osiągnęła porozumienie w sprawie embarga na rosyjską ropę, jednak wciąż pojawiają się głosy o konieczności rezygnacji także z rosyjskiego gazu. Ponadto, jednym z celów unijnej polityki ekologicznej jest redukcja emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie o 55% do 2030 r. Oczywistym wnioskiem jest zatem, że odchodzenie od gazu w gospodarstwach domowych pozostaje tylko kwestią czasu.

Czy trzeba będzie wymienić stary piec gazowy?

Budynki modernizowane będą musiały korzystać z odnawialnych źródeł energii. Warto jednak zwrócić uwagę, że zakaz montażu pieców gazowych w nowych budynkach nie oznacza konieczności wymiany tych już zainstalowanych.

Przepisy zaproponowane przez Komisję Europejską nie przewidują konieczności wymiany działających już urządzeń na nowe. Mieszkańcy ogrzewający swoje domy gazem, będą mogli robić to także po 2027 r. Nie wiadomo jednak, jak długo będzie można pozostać przy ogrzewaniu gazem.

Jak już wspomniano, proces legislacyjny dotyczący zakazu instalacji pieców gazowych, wciąż trwa i nie wiadomo jaki kształt ostatecznie przyjmie. Możliwe, że podjęta zostanie decyzja, że ogrzewanie gazem będzie dopuszczalne tak długo, jak długo funkcjonujące piece gazowe będą nadawały się do eksploatacji.

Inna możliwość to przyjęcie przez Parlament Europejski okresu przejściowego, w którym trzeba będzie wymienić istniejące piece gazowe na bardziej ekologiczne źródła ciepła. Przy czym proces wymiany starych pieców na nowe urządzenia z pewnością zostałby rozłożony na lata, tak jak to miało miejsce przy wymianie pieców i kotłów na paliwa stałe. Jest też wysoce prawdopodobne, że do takiej wymiany przewidziane zostaną jakieś dopłaty. Na ten moment wszystko to stanowi jednak wyłącznie spekulacje.

Jakie kary grożą za brak wymiany pieca gazowego?

Ponieważ na razie nie ma konieczności wymiany działających pieców gazowych, nie ma też przewidzianych sankcji za brak takiej wymiany. Kary finansowe grożą natomiast osobom, które nadal korzystają jeszcze z kotłów bezklasowych lub kotłów 3. i 4. klasy, czyli tzw. kopciuchów.

Za niewymieniony piec tego rodzaju można zapłacić mandat w wysokości nawet 5 tys. zł.

Terminy, w których trzeba dokonać takiej wymiany określane są w uchwałach antysmogowych przyjętych przez Sejmiki Województw i kształtują się następująco:

• do końca 2021 r. – dla województwa śląskiego oraz podkarpackiego,
• do końca 2022 r. – dla województwa małopolskiego, mazowieckiego i łódzkiego,
• do 1 lipca 2023 r. – dla województwa świętokrzyskiego,
• do 1 stycznia 2024 r. – dla województwa kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego,
• do 1 lipca 2024 r. – dla województwa dolnośląskiego,
• do 1 września 2024 r. – dla województwa pomorskiego.

Warto przeczytać:

• Magazyn energii a magazyn ciepła - jak działają? Ile kosztują? Dlaczego warto mieć?
• Moje Ciepło 2023 - złóż wniosek nawet o 21 tys. zł dofinansowania. Jakie warunki programu?

W jakie źródło ogrzewania warto teraz inwestować?

Jeśli ktoś rozważa właśnie wymianę bądź zainstalowanie źródła ogrzewania, to biorąc pod uwagę nadciągające zmiany, nie warto, by inwestował w piec gazowy. W tym kontekście znacznie lepszym wyborem będzie pompa ciepła.

Jest to urządzenie, które wykorzystuje do ogrzewania domu energię z powietrza, wody czy z gruntu. Eksploatacja przy zasilaniu pompy ciepła z instalacji fotowoltaicznej produkującej prąd ze słońca jest bezkosztowa i całkowicie bezemisyjna. To rozwiązanie znacznie bezpieczniejsze, tańsze oraz bardziej ekologiczne od kotłów gazowych, olejowych czy innych systemów elektrycznych.

Już teraz widać, że zainteresowanie takimi pompami mocno rośnie. Unijne założenia przewidują, że do 2026 r. w krajach członkowskich ma zostać zainstalowanych ok. 20 mln pomp ciepła, a do 2030 r. – ok. 60 mln. Zachętą do wyboru takiej opcji ogrzewania mają odpowiednie przepisy, np. odpowiednie dofinansowanie czy zerowy podatek VAT.

Obecnie wymieniając bądź instalując źródła ogrzewania warto pomyśleć o pompach ciepła.

W Polsce funkcjonuje już rządowy program „Moje ciepło” – o budżecie 600 mln zł – w ramach którego można uzyskać do 21 tys. zł dofinansowania instalacji pompy gruntowej i do 7 tys. do pompy powietrznej. Należy jednak pamiętać, że program przewiduje dofinansowanie instalacji pompy tylko w nowym budynku.

Dofinansowanie można jednak uzyskać na pompy instalowane od 1 stycznia 2021 r., czyli te, które zostały zamontowane w całym 2021 r. i w pierwszych miesiącach 2022 r., a więc jeszcze przed uruchomieniem naboru wniosków o dofinansowanie. Program realizowany będzie przez kilka lat, a wsparcie udzielane będzie na pompy zainstalowane do końca 2026 r.

Niewątpliwie kwestią wartą rozważenia jest także podłączenie domów do ciepła systemowego. Poza zmieniającymi się przepisami motywacją powinna być tu też sytuacja surowcowa. Ze względu na gigantyczny wzrost cen gazu i węgla ogrzewanie domów w sezonie zimowym dla wielu mieszkańców staje się poważnym problemem.

Warto też podkreślić, że proponowane przez Komisję Europejską przepisy przewidują nie tylko zakaz używania pieców gazowych, ale też obowiązek instalowania fotowoltaiki. Od 2027 r. wszystkie istniejące budynki publiczne i komercyjne o powierzchni użytkowej ponad 250 m² muszą mieć zamontowane panele fotowoltaiczne. Natomiast od 2029 r. obowiązek zainstalowania fotowoltaiki ma już objąć wszystkie nowe domy.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Komisji (UE) 2015/1185 z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla miejscowych ogrzewaczy pomieszczeń na paliwo stałe (Dz.Urz.UE.L Nr 193, str. 1)