Opomiarowanie budynku wielorodzinnego – ciepłomierze

Obecnie szczególnie istotnym zagadnieniem jest optymalizowanie zużycia energii, dlatego wprowadza się różne sposoby monitorowania jej wykorzystania. Przeprowadzanie takich kontroli w budynkach wielorodzinnych umożliwiają specjalne urządzenia pomiarowe, czyli ciepłomierze.

Spis treści

1. Ciepłomierze – zasada działania, wymagania
2. Zdalny odczyt ciepłomierzy
3. Ciepłomierze a podzielniki ciepła
4. Rozliczanie kosztów energii w budynkach wielolokalowych – przepisy prawne 

Ciepłomierze – zasada działania, wymagania

Ciepłomierze to przyrządy pomiarowe, które służą do pomiaru ilości ciepła. Najczęściej montuje się je w węzłach cieplnych budynków mieszkalnych. Wskazania tych przyrządów są podstawę do rozliczeń za wykorzystaną energię. Ciepłomierz to układ kilku mniejszych urządzeń, takich jak:

• przetwornik przepływu,
• para czujników temperatury,
• przelicznik elektroniczny.

Zasada działania polega na pomiarze strumienia masy lub objętości nośnika energii przez przetwornik, a następnie wskazaniu temperatury nośnika. Po przetworzeniu tych danych w przeliczniku ciepła uzyskuje się ilość ciepła wyrażoną z reguły w kWh. 

Ze względu na konstrukcję, ciepłomierze dzieli się na kompaktowe (zespolone) i rozłączne. Te pierwsze cechują się tym, że wszystkie elementy przyrządu są połączone na stałe i znajdują się w jednej obudowie. Ciepłomierze zespolone są najczęściej stosowane w budynkach wielolokalowych. Innym kryterium podziału tych urządzeń jest rodzaj zastosowanego przetwornika. Wyróżnia się:

• przetworniki mechaniczne – działanie polega na napędzaniu wirnika za pomocą strumienia przepływającej wody;
• przetworniki ultradźwiękowe – przepływ mierzy się na podstawień odbitej fali ultradźwiękowej.  

Przyrządy pomiarowe muszą spełniać odpowiednie wymagania techniczne i metrologiczne określone w przepisach. Stąd ciepłomierze podlegają prawnej kontroli – zatwierdzeniu oraz legalizacji. Zatwierdzenie dotyczy spełniania wymagań w obrębie danego typu, natomiast legalizacja odnosi się do każdego przyrządu z osobna, jej ważność wynosi 5 lat. Ponownej legalizacji należy dokonać także w przypadku konieczności naprawy po awarii. 

Wymagania dotyczące ciepłomierzy są zawarte w:

• Rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla przyrządów pomiarowych;
• Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2007 r. w sprawie wymagań, którym powinny odpowiadać ciepłomierze i ich podzespoły, oraz szczegółowego zakresu sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych;
• Ustawie z dnia 1 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności;
• Ustawie z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach;
• Normie PN-EN 1434.

Zdalny odczyt ciepłomierzy

Zgodnie z dyrektywą o efektywności energetycznej, zwanej dyrektywą EED (Energy Efficiency Directive), od 25 października 2020 r. wszystkie nowo instalowane urządzenia pomiarowe maja zapewnić zdalny odczyt wskazań. Przepis ten dotyczy także zamontowanych już urządzeń, które do dnia 1 stycznia 2027 r. muszą zostać doposażone w zdalny odczyt lub wymienione.

Efektem wprowadzenia dyrektywy EED jest większa częstotliwość odczytów oraz częstsze raportowania użytkowników o zużyciu mediów. To z kolei wpływa na transparentność odczytów i poprawę komfortu użytkowników. Nowa technologia minimalizuje ryzyko pomyłek i nie uzależnia odczytów od obecności lokatorów podczas pozyskiwania danych. Odczyt zdalny wpływa tez na obniżenie kosztów obsługi rozliczeń ciepła. 

Konieczności wymiany ciepłomierzy na „inteligentne” modele, ze względu na wymagania prawne, nie da się uniknąć. Niestety, w budynkach wielorodzinnych tego typu przedsięwzięcie zazwyczaj jest trudne do zrealizowania i generuje spore koszty. Aby ułatwić cały proces, warto połączyć planowaną wymianę ciepłomierzy z procedurą legalizacji. Ze względu na zbliżający się termin wskazany w dyrektywie, najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest obecnie wymiana wszystkich ciepłomierzy na urządzenia z odczytem zdalnym. 

Ciepłomierze a podzielniki ciepła

Podzielniki kosztów ogrzewania, zwane podzielnikami ciepła, instaluje się bezpośrednio na grzejnikach. Wykorzystywane są w lokalach, w których nie ma możliwości montażu indywidualnych ciepłomierzy. Montaż podzielników ciepła jest obowiązkowy w budynkach wielorodzinnych.

Podstawowe przeznaczenie podzielników ciepła to sprawiedliwy podział kosztów dostarczania energii cieplnej do mieszkań w budynku. Co istotne, zgodnie z ustawą z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach, podzielnik nie jest urządzeniem pomiarowym, a zatem nie podlega legalizacji, testowaniu ani prawnej kontroli metrologicznej.

Obecnie w budynkach wielolokalowych instalowane są najczęściej zdalne, elektroniczne podzielniki kosztów ogrzewania. Podzielniki elektryczne mają dwa czujniki wskazujące temperaturę powierzchni grzejnika oraz pomieszczenia. Te dwa parametry stanowią podstawę do rozliczeń za ogrzewanie dla danego lokalu. 

• Zobacz galerię: Najciekawsze budynki mieszkaniowe w Polsce

Zobacz galerię 8 zdjęć

Rozliczanie kosztów energii w budynkach wielolokalowych – przepisy prawne 

Rozliczanie kosztów ogrzewania w budynkach wielorodzinnych to złożone zagadnienie, które niekiedy stanowi kwestię sporną. Wynika to m.in. z różnych interpretacji przepisów prawa, ustaleń danej wspólnoty czy konfliktów dotyczących ogrzewania części wspólnych. Aby uniknąć tego typu problemów, warto zapoznać się z zasadami rozliczania kosztów energii w budynkach wielorodzinnych.

Po pierwsze – należy pamiętać, że we wspólnotach mieszkaniowych rozliczanie za zużyte ciepło w poszczególnych lokalach odbywa się za pośrednictwem zarządcy budynku. Nie jest możliwe rozliczanie się właścicieli mieszkań bezpośrednio z przedsiębiorstwem energetycznym.

Zgodnie z ustawą prawo energetyczne, dla rozliczeń lokali mieszkalnych i usługowych stosuje się:

• wskazania ciepłomierzy;
• wskazania podzielników ciepła;
• kubaturę lub powierzchnię lokali (rzadko). 

Z kolei do ustalenia kosztów ogrzewania nieruchomości wspólnych budynku wielolokalowego wykorzystuje się powierzchnię lub kubaturę tych części w proporcji do powierzchni lub kubatury zajmowanych lokali. Ponadto, jak wynika z ustawy o własności lokali – wydatki związane z utrzymaniem nieruchomości wspólnej powinny być obliczane proporcjonalnie do wysokości udziałów. 

Zasadniczo kwestie rozliczania ciepła w budynkach wielorodzinnych są uregulowane prawnie. Obowiązują przepisy zawarte w ustawie prawo energetyczne i ustawie o własności lokali. Zastosowanie mają również ustalenia zawarte w wewnętrznych regulaminach wspólnot mieszkaniowych. Takie wewnętrzne przepisy określają metody rozliczania kosztów zakupu ciepła dla poszczególnych lokali w danym budynku. Przy czym, zarządca budynku jest zobowiązany do wyboru takiej metody rozliczania, która będzie przyczyniała się do osiągniecia możliwie jak najwyższej energooszczędności. 

inż. Marianna Leśniewicz