Akustyka pomieszczeń. Izolacyjność akustyczna ścian w budynkach wielorodzinnych

W nowoczesnym budownictwie izolacja akustyczna to bardzo ważny element, który jest dokładnie regulowany przepisami. Dzięki zastosowaniu odpowiednich rozwiązań można uzyskać komfort akustyczny. Co wpływa na izolacyjność akustyczną ścian w budynkach wielorodzinnych? Jakie są wymagania w tym aspekcie. Poznaj odpowiedzi na te pytania oraz sprawdź, jak uniknąć błędów akustycznych podczas budowy i wykończenia.

Spis treści

1. Dlaczego izolacyjność akustyczna jest tak ważna podczas projektowania budynków?
2. Izolacyjność akustyczna ‒ wymagania prawne względem akustyki w mieszkalnictwie
3. Nowe przepisy w zakresie akustyki – czego dotyczą?
4. Co wpływa izolacyjność akustyczną?
5. Izolacyjność akustyczna ścian zewnętrznych
6. Izolacyjność akustyczna przegród międzymieszkaniowych
7. Błędy w izolacji akustycznej

Dlaczego izolacyjność akustyczna jest tak ważna podczas projektowania budynków?

Żyjemy w cywilizacji hałasu, czasach, kiedy głośne dźwięki dochodzące z zewnątrz i wewnątrz, stały się niezdrową normą. Zgodnie z raportem „Polska w decybelach” z 2020 roku na najgłośniejszych osiedlach mieszkaniowych w Polsce poziom hałasu waha się od 51 dB (Gdańsk) do nawet 73 dB (Katowice, Osiedle 1000-lecia). Przy czym z reguły hałas to uciążliwe dźwięki na poziomie 40 dB, a długotrwała ekspozycja na niego może skutkować uszkodzeniami słuchu. Należy pamiętać, że hałas wpływa również na komfort snu, funkcjonowanie hormonów, poziom stresu i dobrostan psychiczny.

Uciążliwe dźwięki w przypadku mieszkalnictwa wielorodzinnego to przede wszystkim: ruch drogowy, kolej, lotniska, zakłady przemysłowe, ale hałasy dochodzące z sąsiednich mieszkań, z klatki schodowych, wind, klimatyzacji, itp.

Ponieważ „zanieczyszczenie” hałasem stanowi niemal równie poważny problem, jak zanieczyszczenie powietrza, każdy nowy budynek mieszkalny musi spełniać odpowiednie normy w tym zakresie. Całość sprowadza się do zagadnienia, jakim jest izolacyjność akustyczna. W dużym uproszczeniu to odporność na przenoszenie dźwięków lub inaczej: tłumienie dźwięków z zewnątrz, a dokładniej parametr określający różnicę między hałasem na zewnątrz a wewnątrz dla danej przegrody. Może on odnosić się np. do ścian, okien, drzwi i dotyczy dźwięków powietrznych oraz uderzeniowych.

Współczynnik izolacyjności akustycznej oznacza się symbolem Rw. Dodatkowo występują również tzw. widmowe wskaźniki adaptacyjne: C (dla dźwięków o wysokiej i średniej częstotliwości) oraz Ctr (dla niskiej i średniej częstotliwości). Jeśli chodzi o izolacyjność ścian, wykorzystuje się wskaźnik oceny przybliżonej izolacyjności akustycznej właściwej R’_A,2 (z uwzględnieniem wskaźnika C) lub R’_A,1 (z uwzględnieniem wskaźnika Ctr).

Izolacyjność akustyczna ‒ wymagania prawne względem akustyki w mieszkalnictwie

Podstawowym aktem prawnym, który reguluje kwestię tłumienia hałasu, jest „Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r.”. Zostało w nim wyraźnie zaznaczone, że budynek powinien być zaprojektowany w taki sposób, aby zagwarantować bezpieczny poziom hałasu dla użytkowników, oraz umożliwienie dobrych warunków do pracy, snu oraz odpoczynku.

Ponadto w budynkach mieszkalnych należy zapewnić ochronę takich rodzajów hałasu, jak:

• hałas z zewnątrz budynku;
• hałas wywołany pracą instalacji oraz urządzeń technicznych znajdujących się w budynku;
• hałas powietrzny i uderzeniowy pochodzący z innych lokali i mieszkań;
• hałas pogłosowy wywołany odbijaniem się fal dźwiękowych od ścian.

Duża część rozporządzenia została poświęcona budynkom mieszkalnym wielorodzinnym. Zgodnie z ustawą należy zapewnić odpowiednią izolację akustyczną stropów, niezależnie od rodzaju nawierzchni podłogowej. Ponadto kluczowy jest też układ funkcjonalny pomieszczeń, który uniemożliwia, a przynajmniej utrudnia tworzenie patologicznych rozwiązań w tym zakresie. Chodzi tu przede wszystkim o odgraniczenie pomieszczeń sanitarnych w jednym mieszkaniu od pokojów mieszkania sąsiadującego. Alternatywą jest zastosowanie ściany o zwiększonej masie (nie mniejszej niż 300 kg/m2).

Jeśli chodzi o szczegółowe wytyczne izolacyjności akustycznej, tu ustawa odwołuje się do Polskich Norm. Obecnie obowiązują normy:

• PN-B-02151-2:2018-01;
• PN-EN ISO 10052:2021-12;
• PN-EN ISO 16032:2024-09;
• PN-EN ISO 16283-1:2014-05;
• PN-EN ISO 16283-1:2014-05/A1:2018-02.

Nowe przepisy w zakresie akustyki – czego dotyczą?

1 sierpnia 2024 roku weszły w życie nowe warunki odnoszące się do akustyki budynków mieszkalnych. Przedmiotem zmian są dwa akty prawne: „Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego”, a także „Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 27 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”.

Celem zmian miała być m.in. poprawa parametrów akustycznych nowo powstałych budynków mieszkalnych wielorodzinnych, na czym skorzystają użytkownicy mieszkań. Oczywiście wiąże się to również z większym nakładem finansowym ze strony inwestorów.

Do najważniejszych zmian, jakie obejmuje nowelizacja ustawy, należą:

• ustalenie minimalnej wartości izolacyjności akustycznej drzwi do mieszkania na poziomie 37 dB;
• zapis o tym, że jakiekolwiek roboty budowlane wykonywane w lokalach nie mogą pogorszyć izolacyjności akustycznej przegród;
• zmiana niektórych norm, co przekłada się na zmianę warunków technicznych;
• zmiana stałej czasowej wykorzystywanej do pomiaru dźwięku z SLOW na FAST;
• wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia „analizy akustycznej” na etapie projektowym.

Co wpływa izolacyjność akustyczną?

To, w jakim stopniu dana bariera skutecznie tłumi dźwięki, zależy od wielu czynników, w tym takich parametrów, jak:

• natężenie hałasu;
• rodzaj przegrody: ściana, okno, drzwi, itp.;
• zastosowany materiał budowlany, jego masa oraz grubość;
• ocieplenie;
• ilość okien w ścianie oraz ich rodzaj;
• izolacja oraz jakość wykonania stolarki okiennej i drzwiowej;
• rodzaj nawiewników wentylacyjnych;
• rodzaj pokrycia dachowego.

W największym stopniu izolacyjność akustyczna uzależniona jest od masy, czyli objętości gęstościowej danej przegrody. Im jest ona większa, tym stanowi lepszą barierę przed dźwiękami, ponieważ zjawisko rezonansu jest tu utrudnione. Wśród materiałów budowlanych najlepsze właściwości w tym zakresie mają silikaty, których gęstość objętościowa osiąga nawet 2200 kg/m3).

Izolacyjność akustyczna ścian zewnętrznych

Poziom hałasu dobiegającego z zewnątrz budynku jest stosunkowo przewidywalny, ponieważ w dużej mierze składa się na niego lokalizacja budynku. Zgodnie z przyjętymi normami parametry dla ścian zewnętrznych ustalane są za pomocą wzoru:

R’_A,2 = L_A,zew - L_A,wew + 10 lg (S/A) + 3

gdzie:

L_A,zew to poziom hałasu zewnętrznego mierzony 2 m od fasady;

L_A,wew to poziom odniesienia obliczany wg wzorcowego poziomu dźwięku podanego w normie;

A to równoważna powierzchnia pochłaniająca wyliczana na podstawie objętości pomieszczenia oraz czasu pogłosu;

S to pole rzutu powierzchni przegrody na płaszczyznę (dach lub fasada);

Do wzoru doliczana jest wartość 3 (dB), która zawiera w sobie „zabezpieczenie” w postaci możliwych zmian poziomu hałasu w przyszłości.

Oczywiście mierząc izolacyjność akustyczną przegrody, należy wziąć pod uwagę również takie elementy, jak drzwi, okna, nawiewniki. Dlatego też należy porównać otrzymaną wartość R’_A,2  z R wypadkową, która w dużej mierze uzależniona jest od najsłabszego elementu (często są to np. nawiewniki okienne).

Ostateczny wpływ na izolacyjność akustyczną przegród zewnętrznych ma masa ścian (im większa, tym lepsze parametry izolacyjności), solidnie wykonana stolarka okienna oraz zastosowanie okien o podwyższonej izolacyjności, a także rodzaj ocieplenia. Zastosowanie popularnego systemu ETICS wiąże się niestety z pogorszeniem izolacyjności akustycznej ścian nawet o 4 dB.

Izolacyjność akustyczna przegród międzymieszkaniowych

W budownictwie wielorodzinnym izolacyjność akustyczna ścian międzymieszkaniowych oraz ścian oddzielających klatki schodowe od lokali mieszkalnych jest równie ważna, jak w przypadku ścian zewnętrznych. Wymienione przegrody wewnętrzne powinny wyróżniać się parametrami izolacyjności akustycznej na poziomie R’_A,1  ≥ 50 dB (jest to wartość deklarowana przez producenta i wymaga powiększenia 4 dB). Przykładowa ściana wykonana z bloczków silikatowych bez drążeń i otworów powinna mieć więc grubość 18 cm, przy gęstości większej niż 1750 kg/m³. Dodatkowo należy wziąć pod uwagę wpływ ocieplenia na parametry izolacyjności akustycznej. Jeśli chodzi o strop między mieszkaniami, tu parametr ten wynosi ≥ 51 dB

Ponadto w mieszkaniach możliwe jest dodatkowe wygłuszenie ścian. Istnieje wiele sposobów, aby zwiększyć komfort mieszkańców. Mogą być to m.in. sufity podwieszane, zastosowanie tynków akustycznych, płyt korkowych, paneli akustycznych czy specjalnej folii dźwiękoizolacyjnej.

Błędy w izolacji akustycznej

Jednym z największych błędów popełnianych w zakresie izolacyjności akustycznej, jest niedbalstwo oraz niewłaściwe łączenie materiałów. Niestety często dochodzi do błędów montażowych, które skutkują obniżeniem parametrów izolacyjności akustycznej. Takimi błędami są np.:

• łączenie różnych płyt g-k;
• łączenie ścian ceramicznych z silikatowymi, co prowadzi do odkształceń;
• zarysowania, dziurawienia przegród podczas niewłaściwego obchodzenia się z materiałem;
• wypełnianie przerw pod stropem pianką montażową zamiast dokładnego docinania elementów ścian;
• pomijanie dylatacji obwodowej w izolowaniu stropu;
• wykonywanie głębokich bruzdowań pod przewody, zwłaszcza w pomieszczeniach sanitarnych;
• niewłaściwe łączenie ściany działowej ze stropem.

Błędem jest również zakładanie, że im grubsza przegroda (w tym przypadku ściana) tym lepsze parametry izolacji akustycznej. W rzeczywistości jest bowiem inaczej, czego dobrym przykładem jest ocieplenie ściany styropianem lub wełną, a następnie zastosowanie cienkiej warstwy tynku. To bowiem prowadzi jedynie do zmniejszenia izolacyjności, ponieważ zachodzi wówczas zjawisko rezonansu.

Zgodnie z nowymi przepisami oraz kierując się potrzebami użytkowników, należałoby dostosować najlepsze parametry izolacyjności akustyczne już na etapie projektowania, a następnie prowadzić szczegółowy nadzór nad wykonaniem, w ten sposób unikając kosztownych błędów.

• Zobacz: Najwyższe budynki mieszkalne Warszawy

Zobacz galerię 15 zdjęć

Murowane starcie

Termoizolacja - styropian czy wełna. MUROWANE STARCIE

inż. Marianna Leśniewicz