Winda w budynku mieszkalnym wielorodzinnym – wymagania prawne, wymiana i serwis
Winda w budynku mieszkalnym wielorodzinnym to nie tylko udogodnienie dla lokatorów, ale przede wszystkim ważny obowiązek, który deweloper musi spełnić, stawiając nowy budynek wielorodzinny. Polskie prawo reguluje wymagania dotyczące montażu urządzeń dźwigowych, wskazując ich usytuowanie oraz wymogi techniczne i bezpieczeństwa.
Spis treści
- Winda w budynku mieszkalnym wielorodzinnym ‒ wymagania prawne
- Normy bezpieczeństwa dla wind
- Jak zamontować windę w istniejącym budynku?
- Co się bardziej opłaca – wymiana windy czy jej remont?
Winda w budynku mieszkalnym wielorodzinnym ‒ wymagania prawne
Wymagania dla wind w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych zostały dość szczegółowo opisane w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Z §54 Art. 1-3. można wywnioskować, że „dźwig osobowy” (winda) musi być instalowany w następujących przypadkach:
- budynek ma charakter budynku użyteczności publicznej, budynku mieszkalnego wielorodzinnego, budynku zamieszkania zbiorowego z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego na terenach zamkniętych;
- każdy budynek, w którym najwyższa kondygnacja przeznaczona jest na pobyt pow. 50 osób, a w którym różnica posadzek między pierwszą a najwyższą kondygnacją naziemną przekracza 9,5 metra;
- budynek opieki zdrowotnej i opieki społecznej z co najmniej dwiema kondygnacjami;
W uproszczeniu w windę powinny być wyposażone budynki co najmniej 6-kondygnacyjne, bo właśnie w takich obiektach różnica posadzek między skrajnymi kondygnacjami przekracza 9,5 metra. Być może w niedługim czasie nastąpią zmiany co do konieczności montowania wind w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych. Trwają bowiem prace nad zmianą rozporządzenia, które zakładają obecność wind w budynkach mających co najmniej dwa piętra.
Polecany artykuł:
Dalsza część paragrafu dotyczy zapewnienia dostępu do windy dla osób niepełnosprawnych z poziomu terenu oraz na wszystkie kondygnacje.
Obszerne wytyczne dotyczące instalacji wind znajdują się również w Dziale IV Rozporządzania, Rozdział 9. „Urządzenia dźwigowe”, §193-202. Zapisy obejmują m.in. takie kwestie, jak: dostęp do wind, ilość dźwigów, ich umiejscowienie czy wymiary. Najważniejsze z wymogów to:
- liczba dźwigów oraz ich parametry techniczno-użytkowe należy dostosować do wysokości budynku, jego przeznaczenia oraz liczby użytkowników;
- przynajmniej jeden dźwig w budynku, oraz każdym oddzielnym segmencie pionowym budynku, powinien być przystosowany do przewożenia mebli, osób na noszach, chorych, niepełnosprawnych;
- kabina dźwigu przewożącego osoby niepełnosprawne powinna mieć wymiary co najmniej: 1,1 m szer., 1,4 m dł. oraz być wyposażona w poręcze na wysokości 0,9 m. Dodatkowo należy umieścić tablice z oznakowaniem dla osób niewidzących oraz zastosować system informacji głosowej;
- należy zapewnić dostęp do dźwigu z każdej kondygnacji użytkowej – z wyłączeniem nadbudowanych kondygnacji lub zaadaptowanego strychu;
- nie należy przekraczać różnicy poziomu podłogi kabiny dźwigu oraz posadzki kondygnacji, na której zatrzymuje się dźwig o więcej niż 0,02 m;
- odległość między zamkniętymi drzwiami kabiny dźwigu a jego przeciwległą ścianą nie może być mniejsza niż 1,6 m dla dźwigów osobowych;
- w przypadku dźwigów z napędem elektrycznym, szyby tych dźwigów powinny być oddylatowane od ścian i stropów budynków (występują wyjątki);
- należy zamontować zespoły napędowe dźwigu w taki sposób, by uniemożliwić przenoszenie drgań na konstrukcje budynku;
- nie należy sytuować maszynowni dźwigów obok pokojów mieszkalnych, z wyjątkiem zaadaptowanych strychów oraz nadbudowach kondygnacji;
- w maszynowni dźwigów należy zastosować urządzenia umożliwiające podnoszenie elementów instalacji dźwigów;
- maszynownia dźwigów oraz szyby może być sytuowana poza budynkiem, jednak należy zapewnić w nich minimalną temp. +5°C;
- do wykonania szybów należy zastosować materiały niepylące lub zabezpieczonych powłoką niepylącą.
Normy bezpieczeństwa dla wind
Oprócz wytycznych zawartych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. ważnym wyznacznikiem przy montażu wind są zalecenia europejskie, takie jak zalecenie Komisji Europejskiej 95/216/WE z dnia 8 czerwca 1995 roku.
W Polsce od 2014 roku obowiązują również europejskie normy EN 81-20 i EN 81-50. Dotyczą one kolejno: pasażerów wind oraz przewożonych w nich dóbr, a także projektowania, obliczeń czy komponentów dźwigowych. Zgodnie z nowymi wytycznymi wprowadzono m.in. zmiany w standardach:
- kasety sterownicze montowane w łatwo dostępnym miejscu na dachu kabiny;
- zastąpienie fotokomórek kurtyną świetlną, co pozwala na lepsze wykrywanie przeszkód;
- wyższa klasyfikacja ogniowa materiałów zastosowanych w kabinie;
- mocniejsze oświetlenie szybu oraz kabiny;
- zabezpieczenia przed przypadkowym ruchem kabiny podczas przystanku;
- ryglowanie drzwi kabinowych podczas ruchu;
- zastosowanie chwytaczy przeciwwagi w sytuacji, gdy pod szybem znajdują się pomieszczenia użytkowe;
- zwiększenie dostępu do maszynowni i podszybia dla pracowników serwisowych.
Polecany artykuł:
Jak zamontować windę w istniejącym budynku?
W nowszych, a także starszych blokach do 4-pięter włącznie, które nie miały obowiązku montażu windy, możliwe jest dobudowanie szybu windowego. Przyjmuje się, że w przyszłości takich inwestycji może być coraz więcej, zwłaszcza biorąc pod uwagę starzejące się społeczeństwo. Montaż windy w istniejącym budynku wiąże się jednak z pewnymi formalnościami oraz spełnieniem dość szczegółowych wymogów. Największym wyzwaniem jest wydatek – koszty takiego przedsięwzięcia zaczynają się bowiem od 150 tys. zł. Możliwe jest jednak uzyskanie dofinansowania z programu Dostępność Plus, oraz ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Pierwszym etapem starania się o windę w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, jest zdobycie zgody większości właścicieli lokali oraz przedstawienie pomysłu zarządcy lub właścicielowi budynku. Po wstępnych ustaleniach należy podjąć uchwałę w sprawie budowy windy, ponieważ jest to decyzja, która wykracza poza ramy „zwykłego zarządu”.
Ważnym krokiem jest zlecenie ekspertyzy przez zarządcę. Najczęściej jest to architekt, który na podstawie planów oraz warunków technicznych ocenia, czy dobudowa windy jest w ogóle możliwa. Może się zdarzyć, że nie ma miejsca na zamontowanie stworzenie szybu z windą w środku budynku. Wówczas alternatywą jest winda zewnętrzna dobudowana do ściany bloku lub kamienicy. Taka konstrukcja zazwyczaj wykonana jest ze szkła lub paneli metalowych.
Jeszcze innym rozwiązaniem w sytuacji, gdy nie może zostać zbudowany szyb windy, są platformy przyschodowe, które są tańsze (ok. 20-50 tys. zł.) oraz mniej kłopotliwe w wykonaniu.
Kluczową kwestią w dobudowaniu windy do istniejącego budynku są sprawy formalno-prawne. Przed realizacją inwestycji zarządca musi dopełnić formalności, w tym:
- uzyskać pozwolenie na budowę;
- uzyskać zgodę właściciela gruntu;
- uzyskać zgodę wojewódzkiego konserwatora zabytków – jeśli budynek jest wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się na terenie wpisanym do rejestru zabytków;
- zamówić projekt inwestycji;
- znaleźć wykonawcę oraz nadzorować wykonywanie prac.
Wybudowana winda stanowi część nieruchomości wspólnej, a kosztami jej utrzymania obciążeni są wszyscy członkowie wspólnoty. Formalnie za utrzymanie windy również odpowiada wspólnota, chyba że jest powołany zarządca.
Co się bardziej opłaca – wymiana windy czy jej remont?
W budownictwie z lat 70. i 80. XX wieku wciąż można spotkać dźwigi starego typu, które jednak nie spełniają obecnych norm bezpieczeństwa. Niekiedy wspólnoty decydują się na częściową modernizację elementów, ale czy takie rozwiązanie na dłuższą metę jest opłacalne? I co, jeśli winda wymaga ciągłych napraw? Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Z pewnością jeśli chodzi o serwis, regularna konserwacja oraz wymiana części przedłuża trwałość windy oraz zapobiega powstawaniu usterek. O serwisowaniu należy pamiętać jednak od początku jej funkcjonowania, a nie w sytuacji poważnego zużycia dźwigu.
Wiele zależy od stanu windy. Chociaż niektóre elementy, jak liny, sterowanie, silnik można wymienić na nowe, tak w niektórych przypadkach (zbyt ciasna kabina, duża awaryjność, ponad 25-letni czas eksploatacji) lepszym i bezpieczniejszym wyborem będzie wymiana dźwigu.
- Zobacz galerię: Najciekawsze budynki mieszkaniowe w Polsce
