Jak zabezpieczyć windę podczas remontu? Co nam grozi za jej uszkodzenie?

Dźwigi osobowe w budynkach wielorodzinnych, potocznie zwane windami, podlegają dozorowi technicznemu. Jak prawidłowo zabezpieczyć windę osobową na czas budowy i remontu zgodnie z wymaganiami Urzędu Dozoru Technicznego i dlaczego to takie ważne? Czym grozi uszkodzenie windy? O tym w artykule.

Spis treści

1. Winda jako część wspólna nieruchomości i urządzenie podlegające UDT
2. Zabudowa windy na czas budowy i remontu – zasady
3. Prawidłowe wykonanie zabudowy windy – dlaczego to takie ważne?
4. Zlecenie wykonania zabudowy windy firmie zewnętrznej
5. Uszkodzenie windy w czasie budowy i remontu – czym grozi?

Winda jako część wspólna nieruchomości i urządzenie podlegające UDT

Zgodnie z zapisem w art. 3 ust. 2 ustawy o własności lokali – winda osobowa zaliczana jest do tzw. części wspólnej nieruchomości; to znaczy części budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. W zależności od wielkości wspólnoty mieszkaniowej, częścią wspólną nieruchomości zarządza kilkuosobowy zarząd wspólnoty bądź zarządca. Koszty utrzymania części wspólnej pokrywają wszyscy właściciele nieruchomości w danym obiekcie. Mowa tu o opłatach związanych z:

• remontami i konserwacją;
• utrzymaniem porządku;
• ubezpieczeniami i podatkami;
• dostawą mediów w części wspólnej;
• wynagrodzeniem zarządu i zarządcy. 

Wydatki są ponoszone proporcjonalnie do udziałów w nieruchomości. Im większy udział, tym większa wysokość zaliczki. Do partycypowania w tych kosztach są zobligowani wszyscy członkowie wspólnoty. W przypadku utrzymania windy osobowej – także mieszkańcy zajmujący lokale na parterze. Należy to podkreślić, ponieważ kwestia ta bywa nierzadko przyczyną sporów. Prawo jest w tym zakresie jednoznaczne, a obowiązków ponoszenia opłat za utrzymanie dźwigów osobowych przez właścicieli lokali nie można kwestionować. 

Wykonanie zabudowy windy, z uwagi na to, że jest ingerencją w nieruchomość wspólną, wymaga uzyskania zgody wspólnoty mieszkaniowej. 

Winda osobowa (dźwig osobowy), zgodnie z definicją zaproponowaną przez Urząd Dozoru Technicznego, podlega dozorowi technicznemu. Instytucja (UDT) działa w obszarze bezpieczeństwa urządzeń technicznych i ma prawo do kontroli przestrzegania przepisów dotyczących dozoru technicznego. Na oficjalnej stronie www.udt.gov.pl/ udostępnione są wytyczne skierowane do eksploatujących, którzy na czas budowy lub remontu dokonują zabudowy wnętrza kabiny. Informacje dotyczą warunków wykonania takiego zabezpieczenia. 

Zabudowa windy na czas budowy i remontu – zasady

Na czas budowy czy remontu dźwigi osobowe w budynkach muszą być właściwie zabezpieczone. Najczęściej wykorzystuje się do tego celu specjalne zabudowy o charakterze tymczasowym. Po zakończeniu czynności remontowych i budowlanych zabezpieczenia demontuje się. Należy przy tym pamiętać, że zabudowa windy nie może być dowolna, podlega konkretnym wymaganiom określonym przez Urząd Dozoru Technicznego, choć jej wykonanie nie wymaga uzyskania dodatkowej zgody UDT. Wśród najważniejszych ograniczeń dotyczących zabudowy kabiny dźwigu należy wskazać:

• zakaz zabudowy podłogi kabiny (aby zapobiec tworzeniu się progu na skutek różnicy wysokości między podłogą kabiny i poziomem przystanków);
• zakaz zabudowy sufitu i ścian, jeśli znajdują się w nich otwory ewakuacyjne;
• zakaz zmiany masy przeciwwagi;
• zakaz ingerowania w nastawę ogranicznika udźwigu.

Ponadto, na etapie wykonywania zabudowy należy zaktualizować udźwig windy oraz dopuszczalną liczbę osób (dane dostępne na tabliczce znamionowej) z uwzględnieniem zastosowanych materiałów oraz zmniejszonej powierzchni użytkowania kabiny. W tym celu należy kierować się wymaganiami zawartymi w normie PN-EN 81-1/2 pkt 8.2 lub PN-EN 81-20 pkt 5.4.2. W drugiej z wymienionych norm można również znaleźć informacje dotyczące potwierdzenia faktu, że materiały wykorzystane do zabudowy są trudnozapalne. Konieczne jest zadbanie o to, aby zabezpieczenie nie posiadało ostrych krawędzi czy elementów, które mogłyby stanowić zagrożenie dla osób korzystających z windy. 

Wszystkie czynności projektowe, montażowe i inne związane z wykonaniem zabudowy kabiny powinny być realizowane w porozumieniu z producentem, konserwatorem dźwigu bądź inną osobą zaznajomioną z jej konstrukcją i działaniem. Prace montażowe należy przeprowadzić, mając na uwadze:

• pozostawienie kabiny w stanie nienaruszonym (zapobieganie uszkodzeniom);
• solidne wykonanie zabezpieczenia;
• zapewnienie dostępu do tabliczki znamionowej, panelu dyspozycji, narzędzi komunikacji zbiorowej, oświetlenia awaryjnego, wentylacji, wyświetlacza wskazującego piętro, instrukcji.

W dalszej kolejności wykonanie zabudowy dźwigu osobowego, podobnie jak w większości procesów budowlanych, wymaga skompletowania stosownej dokumentacji. Po pierwsze, niezbędne jest dokonywanie wpisów w dzienniku konserwacji, potwierdzających budowę zabezpieczenia windy. Taki wpis zamieszcza konserwator dźwigu. Następnie trzeba zebrać atesty i certyfikaty dotyczące wszystkich materiałów wykorzystanych do wykonania zabudowy. Wymagane są też:

• oświadczenie eksploatującego o stałej kontroli stanu technicznego zabezpieczenia;
• oświadczenie o świadomości poniesienia ewentualnych konsekwencji w razie wystąpienia uszczerbku w mieniu bądź zdrowiu użytkowników windy spowodowanych zabudową. 

Prawidłowe wykonanie zabudowy windy – dlaczego to takie ważne?

Pomimo jasnych wytycznych i zasad dotyczących wykonania zabudowy dźwigów osobowych na czas prac remontowo-budowlanych, w praktyce nie zawsze są one przestrzegane. Przeważnie jako zabezpieczenia stosuje się materiały najtańsze i łatwo dostępne – np. styropian i standardowe płyty OSB lub MDF. Takie materiały nie spełniają jednak wymogu trudnozapalności. Ponadto, często spotykanym błędem jest zabudowywanie podłogi, co również jest niedopuszczalne według założeń UDT. Różnica wysokości między progiem drzwi kabinowych a powierzchnią podłogi na przystanku windy stwarza bowiem zagrożenie dla jej użytkowników.

Kolejną kwestię stanowi niedopełnienie obowiązku udokumentowania istotnych decyzji i oświadczeń w księdze rewizyjnej urządzenia, a także certyfikatów lub atestów materiałowych. Jak już była mowa – wpisu powinien dokonać konserwator dźwigu, a oświadczenia leżą po stronie eksploatującego bądź upoważnionego przedstawiciela. Innym przykładem zaniedbania podczas wykonywania zabudowy windy jest brak aktualizacji dopuszczalnego udźwigu oraz maksymalnej liczny pasażerów. Co prawda, większość nowoczesnych dźwigów osobowych posiada specjalne czujniki wagi zatrzymujące działanie urządzenia w razie potrzeby, jednak nie jest to regułą. 

Nie ulega wątpliwości, że wykonanie zabudowy tzw. “metodą gospodarczą” jest tanie i szybkie, dlatego w praktyce takie rozwiązanie niestety stosuje się najczęściej. Tymczasem brak przestrzegania ww. zasad stwarza ryzyko dla zdrowia, a nawet życia pasażerów, a w razie wystąpienia sytuacji niebezpiecznej – niesie za sobą dotkliwe konsekwencje prawne. Należy mieć świadomość rezultatów takiego postępowania.

Zabudowanie kabiny stanowi ingerencję w konstrukcję windy, a tym samym – jest złamaniem projektu producenta. Deklaracja bezpieczeństwa użytkowania takiej windy przez pasażerów odnosi się do jej pierwotnej wersji, wykonanej i zaprojektowanej zgodnie z rygorystycznymi normami i wymaganiami. Stąd na czas pozostawienia zabudowy windy producent i podmiot certyfikujący nie mogą odpowiadać za bezpieczeństwo jej użytkowania. Odpowiedzialność przenoszona jest wtedy na eksploatującego. 

W razie nieszczęśliwego wypadku spowodowanego np. występowaniem progu w podłodze zabezpieczonej windy lub zapaleniem się materiałów budowlanych, stroną roszczenia będzie właśnie eksploatujący urządzenie. Postępowanie zgodnie z zasadami ogranicza tę odpowiedzialność i pozwala zapobiec problemom. Oprócz przestrzegania wymagań i przepisów dobrą praktyką zabezpieczającą zlecającego wykonanie zabudowy jest przechowywanie wszelkich decyzji, oświadczeń i innych dokumentów w formie pisemnej w księgach rewizyjnych urządzeń.   

• Zobacz galerię: Najciekawsze budynki mieszkaniowe w Polsce

Zobacz galerię 8 zdjęć

Zlecenie wykonania zabudowy windy firmie zewnętrznej

Spełnienie wszystkich przepisów dotyczących warunków zabudowy dźwigu osobowego może się okazać kłopotliwe. Dlatego rozsądnym wyjściem, pomimo większych kosztów, jest powierzenie tego zadania specjalistom doświadczonym w tego typu pracach. Na rynku funkcjonuje wiele firm zajmujących się profesjonalnym wykonywaniem zabudowy wind oraz wypożyczaniem kompletnych systemów zabudowy. Korzystając z tych usług, można mieć pewność, że zabezpieczenie zostanie zrealizowanie zgodnie z obowiązującymi przepisami. 

Zabudowy na zamówienie pozwalają na szybki montaż i demontaż (nawet bez użycia narzędzi), a to oznacza oszczędność czasu. Takie konstrukcje są też łatwe w przechowywaniu, dzięki temu można je wykorzystać wielokrotnie na potrzeby późniejszych remontów czy prac budowlanych. Do innych zalet profesjonalnych zabezpieczeń kabin można zaliczyć:

• niewielką wagę zabudowy (z reguły kilkanaście kg);
• gwarancję spełniania normy PN-EN 81-1/2 pkt 8.2 dot. zmniejszenia powierzchni użytkowej kabin i PN-EN 13501-1 dot. klas palności materiałów stosowanych w windach;
• estetykę wykonania. 

Uszkodzenie windy w czasie budowy i remontu – czym grozi?

Prawidłowe zabezpieczenie windy podczas prac budowlanych i remontowych ma skutecznie chronić wnętrze kabiny przed uszkodzeniami. Zaniedbanie w tym zakresie może skutkować konsekwencjami prawnymi. Nieumyślne uszkodzenie windy osobowej grozi wszczęciem postępowania cywilnego. W tym miejscu należy też przywołać przepis prawny dotyczący odpowiedzialności za osoby, którym powierzono wykonanie czynności, z wyłączeniem zawodowców. Jeśli więc prace wykonywali fachowcy, wówczas zgodnie z Dz.U.2023.0.1610 tj. - Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Art. 429. Kodeks cywilny, stosowny jest zapis: Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. 

inż. Marianna Leśniewicz