Czym przykleić płytki na zewnątrz? Rodzaje i właściwości klejów do płytek
Tarasy, balkony i schody zewnętrzne to miejsca zwykle wystawione na bezpośrednie działanie deszczu, mrozu, promieni UV, a także częste zmiany temperatury. Czym zatem przykleić płytki na zewnątrz, by okładzina służyła przez lata? Jaki rodzaj kleju do płytek wybrać i jak go poprawnie nakładać?
Klej do płytek stosowany na zewnątrz (na balkonach, tarasach, schodach lub cokołach) – oprócz trwałego zamocowania okładziny do podłoża – musi mieć zdolność przenoszenia naprężeń wynikających z rozszerzalności płytek pod wpływem temperatury, być mrozoodporna i mieć niską nasiąkliwość.
Zaprawa klejowa powinna całkowicie wypełniać przestrzeń pod płytką, ponieważ w ewentualnych, pozostawionych pustkach powietrznych może gromadzić się woda, która – zamarzając – zwiększy swoją objętość i przyczyni się do oderwania płytki od podłoża.
Całkowite wypełnienie zaprawą przestrzeni pod płytkami uzyskuje się poprzez nałożenie jej metodą kombinowaną – zarówno na podłoże, jak i na płytkę – przy użyciu pacy z zębami.
W przypadku płytek klinkierowych można to zrobić metodą kontaktową: na podłożu klej rozprowadza się pacą zębatą, a na płytce nakłada go w równej, cienkiej warstwie.
Przygotowując podłoże pod płytki na tarasie lub balkonie, należy pamiętać o ukształtowaniu odpowiedniego spadku (ok. 2%), zapewniającego swobodny odpływ wody z powierzchni gotowej okładziny. Przed przyklejeniem płytek trzeba również wykonać elastyczną hydroizolację, która zapobiegnie wnikaniu wody w podłoże. Trwałość okładziny zależy także od odpowiednio dobranych i starannie wykonanych spoin między płytkami.
Jakie muszą być kleje do płytek układanych na zewnątrz?
Do mocowania płytek na podłożach odkształcalnych (a do nich należą: powierzchnie balkonów, tarasów, schodów i elewacji) stosuje się kleje o podwyższonej elastyczności. Są one w stanie wytrzymać duże naprężenia termiczne związane ze znacznymi dziennymi zmianami temperatury latem oraz cyklicznym zamarzaniem i odmarzaniem zimą.
Niektóre kleje elastyczne klasy C1 są mrozoodporne i można ich użyć w przypadku niewielkich powierzchni pokrywanych płytkami, a także w zacienionych bądź zadaszonych miejscach, np. na cokołach. Na zewnątrz lepiej jednak zastosować kleje klasy C2 – o podwyższonych parametrach, dużej sile wiązania oraz zwiększonej przyczepności i elastyczności.
Ponadto, w przypadku tarasów, balkonów i schodów powinny to być kleje C2 odkształcalne, czyli oznaczone symbolem S1, zawierające znacznie większy dodatek żywic, dzięki którym są mocniejsze i lepiej pracują na powierzchniach narażonych na zmiany temperatury. Jeśli istnieje ryzyko wystąpienia dużych odkształceń (np. na nasłonecznionym tarasie), lepsze będą kleje wysoko odkształcalne (S2). Warto też przyklejać nimi płytki z materiałów o bardzo małej nasiąkliwości, m.in. spieków kwarcowych oraz gresu.
Większość zapraw klejowych klasy C2 to produkty sypkie, sprzedawane w workach mieszanki cementowe, przeznaczone do zmieszania z odpowiednią ilością wody. Na rynku dostępne są również dwuskładnikowe kleje klasy C2. Przed ich użyciem suchą mieszankę cementową łączy się we właściwej proporcji z żywicą, miesza i od razu używa do klejenia płytek.
Wpływ dodatków na właściwości klejów do płytek
Kleje o wysokiej elastyczności zawierają żywice polimerowe, poprawiające urabialność zaprawy i ułatwiające jej nakładanie. Polimery zwiększają również przyczepność kleju, co pozwala przyklejać płytki o niewielkiej nasiąkliwości do nieporowatych podłoży. Takie kleje tworzą połączenie trwalsze i bardziej wytrzymałe na zrywanie w porównaniu ze zwykłymi wyrobami cementowymi. Im więcej polimerów w zaprawie, tym ma ona wyższą wytrzymałość i odkształcalność, a także jest znacznie bardziej wydajna.
Korzystnym dodatkiem do zapraw klejących są włókna celulozowe (lub z tworzyw sztucznych), które zagęszczają strukturę kleju oraz zapobiegają nadmiernemu odciąganiu z niego wody, co zapewnia prawidłowe wiązanie i wysychanie (mniejsze ryzyko powstawania rys skurczowych). Lepsza jest również plastyczność rozrobionej zaprawy i dłuższy czas otwarty, co ułatwia obróbkę. Dodatek włókien ogranicza również spływ kleju i zwiększa stabilność płytek bezpośrednio po ich przyklejeniu do podłoża. Po stwardnieniu taki klej uzyskuje większą wytrzymałość i przyczepność do podłoża.
Do przyklejania płytek z kamienia naturalnego, klinkieru oraz wielkoformatowych gresów warto wybierać kleje z dodatkiem trasu reńskiego, który zapobiega wykwitom i przebarwieniom.
Producenci stosują też technologie, dzięki którym napowietrzona mieszanka jest bardziej plastyczna, co ułatwia wykonywanie okładziny. Dostępne są też wyroby o mniejszej gęstości objętościowej – opakowanie kleju ma tę samą objętość, ale jest lżejsze (15 kg) w porównaniu z opakowaniami tradycyjnych produktów cementowych (25 kg). Ułatwia to przenoszenie kleju na budowie oraz obniża koszty jego transportu. Wydajność takiego kleju jest też znacznie większa niż tradycyjnych cementowych zapraw klejowych.
Kryteria doboru kleju do rodzaju płytek
Trwałość okładziny zależy nie tylko od właściwości kleju. Płytki wykorzystywane do wykonania okładziny zewnętrznej muszą być mrozoodporne i mieć jak najniższą nasiąkliwość, dlatego zwykle stosuje się np. gres lub spieki kwarcowe, które są praktycznie nienasiąkliwe (<1%).
Do popularnych gresów najlepsze będą mrozoodporne elastyczne zaprawy klejące o podwyższonej przyczepności, co najmniej klasy C2. Płytki klinkierowe lepiej przyklejać specjalną zaprawą z dodatkiem trasu reńskiego, który zapobiegnie pojawianiu się białych wykwitów na płytkach. W przypadku spieków kwarcowych sprawdzą się kleje o wysokiej przyczepności, zdolności do łączenia się z włóknem szklanym oraz budowania wiązań cementowych bez dostępu powietrza. Są to m.in. elastyczne, odkształcalne zaprawy cementowe klasy C2 S1 (jednoskładnikowe do mniejszych formatów) i C2 S2 (dwuskładnikowe – do największych formatów).
Kleje do kamienia naturalnego zwykle zawierają tras, a większość z nich wytwarzana jest z białego cementu, co zapobiega przebarwieniom. Jednak ostateczny wybór zaprawy klejącej zależy przede wszystkim od wrażliwości kamienia na odkształcenia, odbarwienia i wykwity na powierzchni spowodowane wilgocią zawartą w zaprawie.
Do kamieni mało wrażliwych na wilgoć (większość granitów) można stosować zwykłe zaprawy klejące. Z kolei do tych, które nie są odporne na kilkugodzinny kontakt z wilgocią (większość marmurów), trzeba użyć klejów szybkowiążących klasy C2F. Kamienie bardzo wrażliwe na wilgoć (porfiry i niektóre marmury) wymagają stosowania niezawierających wody specjalnych klejów reaktywnych z żywic syntetycznych klasy R2.
Dobierając klej do płytek, należy uwzględnić także ich wielkość – im większe wymiary, tym wyższe ryzyko odkształcania się. Dlatego do przyklejenia wielkoformatowych płytek wykorzystuje się elastyczne cementowe zaprawy klejące o podwyższonej przyczepności i wytrzymałości na zrywanie, klasyfikowane co najmniej jako kleje klasy C2, o konsystencji gwarantującej całkowite wypełnienie przestrzeni pod płytkami.
Trzeba również brać pod uwagę miejsce zastosowania kleju – niektóre z nich mogą być używane na zewnątrz tylko na powierzchniach poziomych.
Warto przeczytać:
Kleje z funkcją hydroizolacji
Zawilgocenia konstrukcji, przemarzanie w miejscach połączenia ze ścianą oraz powstawanie zawilgoceń i zagrzybień wewnątrz to najczęściej spotykane skutki braku odpowiedniej hydroizolacji balkonów, tarasów, schodów i cokołów. Zwykle taka warstwa jest wykonywana ze specjalnych mas uszczelniających i dopiero do niej przykleja się płytki.
Można również wykorzystać produkty typu dwa w jednym. To specjalne kleje do płytek z funkcją hydroizolacji – niewymagane jest wykonanie powłoki izolacyjnej z innego materiału i oczekiwanie na wyschnięcie. Najczęściej są to wyroby cementowo-polimerowe (suche mieszanki do rozrobienia wodą) – wysoko odkształcalne, przeznaczone do użytku przede wszystkim na zewnątrz, pod okładziny poziome i pionowe. Mogą być stosowane na trzy sposoby: jako hydroizolacja, jako klej do płytek oraz jako klej i hydroizolacja w jednym cyklu technologicznym.
Zawartość polimerów gwarantuje bardzo wysoką przyczepność klejów do różnych podłoży, z kolei dzięki rozproszonym włóknom, kompensującym naprężenia termiczne, na tarasie i elewacji można ułożyć również ciemne, duże płytki. Kleje takie nanosi się metodą kombinowaną – na podłoże i na płytki.
Dostępne są również gotowe do użytku wysoko odkształcalne kleje poliuretanowe, które znacznie przyspieszają prace i eliminują ryzyko złego przygotowania do użycia. Nakłada się je dwoma warstwami.
Równe podłoże o odpowiednim spadku
Płytki na tarasach i balkonach powinno się układać na wyrównanym podłożu, które ma zachowany ok. 2-procentowy spadek na zewnątrz. Niewielkie nierówności można łatwo i szybko zniwelować, stosując do przyklejenia płytek grubowarstwowe zaprawy klejące, które układa się warstwami grubości co najmniej 1 cm.
Wygodnym rozwiązaniem są kleje żelowe zawierające krzemionkę (aktywny krzemian żelujący), które nakłada się warstwami o grubości od 2 do 15 mm, a niektóre nawet do 20 mm.
Pozwalają jednocześnie wstępnie wyrównać podłoże oraz przyklejać płytki. Poprzez modyfikację ilości wody zarobowej można uzyskać trzy różne konsystencje kleju (podstawową, półpłynną i płynną), co pozwala dobrać odpowiednią do rodzaju okładziny oraz miejsca jej zastosowania bez utraty parametrów kleju.
Po dodaniu wody w największej zalecanej ilości powstanie klej rozpływny, dokładnie wypełniający przestrzeń pod płytkami, który sprawdzi się np. podczas układania wielkoformatowych płyt na tarasie. Klej pod ciężarem płytki samoczynnie rozlewa się i wypełnia przestrzeń pod nią. Grubość warstwy kleju musi być taka, jaką przewiduje producent. Gdy będzie go za dużo, podczas schnięcia zaprawy płytka może zostać wciągnięta (nastąpi zbyt duży skurcz) i po pewnym czasie popękać.
Klejenie płytek na cokole
Do przyklejenia płytek na powierzchniach pionowych, np. cokołach, należy stosować odkształcalną zaprawę klejową o minimalnej klasie C2 S1, o normalnym czasie wiązania lub szybkowiążącą (F). Z kolei przyklejane płytki nie zsuną się, jeśli użyje się kleju o zmniejszonym spływie (T), tzw. tiksotropowego, często z dodatkiem włókien.
Prace można wtedy zacząć właściwie od dowolnego miejsca na ścianie. Podobny komfort pracy dają też ww. kleje żelowe z dodatkiem najmniejszej zalecanej ilości wody. Zaprawa ma wówczas ograniczony, niemal zerowy spływ, dzięki czemu nawet wielkoformatowe płytki można przyklejać do ściany od góry, bez ich podpierania.
Warunki stosowania klejów na zewnątrz
Optymalne parametry osiąga zaprawa powoli wiążąca w temperaturze ok. 20°C i przy wilgotności powietrza 60%. Większość zapraw klejowych można stosować w temperaturze 5–25°C. Podczas wykonywania okładzin tarasów balkonów czy schodów temperatura nie powinna przekraczać 25°C, niezależnie od usytuowania wobec stron świata.
Na przykład w czasie układania płytek od południowej strony podczas upałów nie należy pracować w pełnym słońcu, ponieważ klej będzie zbyt szybko odparowywał i wiązał lub pojawi się na nim naskórek, który zmniejsza przyczepność. W takich miejscach najlepiej sprawdzą się kleje żelowe, ponieważ zaprawa zachowuje swoje właściwości również w temperaturze nawet do 35–40°C, czyli powyżej standardowego zakresu stosowania tradycyjnych zapraw klejących.
Istotnym parametrem jest czas otwarty kleju, podczas którego można skorygować ułożenie płytek. Dla większości wyrobów wynosi on ok. 30 min, jednak w czasie upałów w wyniku szybkiego odparowywania wody z zaprawy, będzie on krótszy. Warto wtedy stosować kleje z ekstremalnie wydłużonym czasem schnięcia otwartego (E), np. do 60 min, co pozwoli na przyspieszenie prac oraz komfortowy montaż płytek w warunkach podwyższonej temperatury i niskiej wilgotności względnej powietrza.
W warunkach obniżonych temperatur (wczesna wiosna, późna jesień), kiedy krótkie okresy powyżej 5°C (minimalnej, przy jakiej można stosować kleje i zaprawy cementowe) wykluczają stosowanie klejów normalnie wiążących, warto wybrać szybkowiążące (F) zaprawy cementowo-polimerowe. Umożliwiają uzyskanie bardzo szybkich przyrostów przyczepności i wytrzymałości w ciągu 6 h od przyklejenia płytek.
Kleje do naprawy uszkodzonej okładziny
Pęknięta albo ukruszona płytka świadczy o tym, że proces niszczenia nawierzchni może przebiegać na całej powierzchni tarasu lub balkonu, tylko w różnych miejscach w różnym stopniu. W takim przypadku wymiana uszkodzonej płytki poprawi jedynie wygląd, lecz nie wyeliminuje przyczyny uszkodzeń. Najczęściej wymiany wymaga wówczas większy fragment bądź cała okładzina.
Odspojoną, całą i nieuszkodzoną płytkę można oczyścić ze starego kleju i spróbować przymocować ponownie. Następnie na płytkę nakłada się warstwę elastycznej zaprawy klejącej, która będzie eliminować naprężenia pomiędzy płytką a podłożem, i wkleja w poprzednie miejsce.
Z kolei, gdy płytki przy opukiwaniu wydają głuchy odgłos, są wyraźnie luźne bądź odpadają od podłoża, może to oznaczać powstanie pustych przestrzeni między płytką a klejem bądź klejem a podłożem. Przyczyną może być np. brak odpowiedniego wyrównania podłoża, nieprawidłowe naniesienie kleju na płytkę (z pominięciem metody kombinowanej) lub brak szczelin dylatacyjnych.
W przypadku pojedynczych płytek, które nie odkleiły się w całości od podłoża, do naprawy można zastosować płynne zaprawy iniekcyjne zawierające mikrocement. Wlewa się je pod płytki po usunięciu fugi (zwykle na powierzchniach poziomych) albo wstrzykuje przez nawiercone w nich otwory za pomocą pompki iniekcyjnej (na powierzchniach pionowych). Po upływie doby, gdy zaprawa wyschnie, okładzinę można ponownie zafugować.
