Nawierzchnie parkingów. Zalecenia dla miejsc postojowych na osiedlach mieszkaniowych
Nawierzchnie parkingów na osiedlach mieszkaniowych można ułożyć z różnych materiałów. Trzeba jednak pamiętać, by estetyka stanowisk postojowych nie zdominowała najważniejszej właściwości dla nawierzchni parkingów - odporności na obciążenia ruchem kołowym. Drugą niezwykle ważną kwestią jest jej ułożenie na odpowiednio przygotowanym podłożu.
Spis treści
- Obciążenia nawierzchni parkingów a grubość elementów
- Nawierzchnie parkingów z betonowych kostek brukowych
- Nawierzchnie parkingów z wielkoformatowych płyt betonowych
- Nawierzchnie parkingów z betonowych płyt ażurowych
- Nawierzchnie parkingów z geokrat z tworzywa sztucznego
- Podłoże pod nawierzchnie parkingów i miejsca postojowe
- Wymiary stanowiska postojowego
Do wykonywania nawierzchni parkingów osiedlowych i stanowisk postojowych najczęściej wykorzystywane są betonowe kostki i płyty brukowe o odpowiedniej wytrzymałości i trwałości. Jeśli nawierzchnia ma zwiększać potencjał powierzchni biologicznie czynnej, stosuje się również różnego rodzaju kostki z wypustkami lub ażurowe płyty betonowe. Puste przestrzenie ułatwiające odpływ wody do gruntu obsiewa się trawą bądź wypełnia kruszywem. Alternatywą dla ciężkich nawierzchni betonowych są geokraty z tworzywa sztucznego, z których można utworzyć nawierzchnię o przepuszczalności wody przekraczającej nawet 90%.
Obciążenia nawierzchni parkingów a grubość elementów
Stanowiska postojowe są zwykle dla samochodów osobowych samochodów osobowych, lecz niektórzy mieszkańcy mają także większe auta typu van lub furgonetki. Aby zatem zapewnić odpowiednią wytrzymałość i trwałość nawierzchni parkingów, trzeba wykonywać ją z elementów o grubości gwarantującej przenoszenie obciążeń dynamicznych powstających podczas ruchu pojazdów, zwłaszcza w trakcie rozpędzania lub hamowania.
Z tego względu, grubość kostki lub płyty to istotny wymiar, ponieważ decyduje o możliwości zastosowania jej w określonych miejscach:
- 4 cm – ruch pieszy,
- 6 cm – ruch kołowy dla maszyn ważących do 3,5 t (wskazane na podjazdy dla samochodów osobowych),
- 8 cm – w zależności od formatu również pod ruch kołowy dla pojazdów ciężarowych,
- 10–16 cm – podjazdy i parkingi dla TIR-ów.
Przy niewielkim natężeniu ruchu oraz wykonaniu odpowiedniej podbudowy wystarczą elementy grubości 6 cm, jednak na nawierzchnie parkingów osiedlowych bardziej uniwersalne będą te grubości 8, a nawet 10 cm, nadające się zarówno dla nawierzchni pieszych, jezdnych, jak i przemysłowych. Wyższy przekrój kostek bądź płyt zapewnia korzystniejsze rozłożenie naprężeń pochodzących od obciążeń dynamicznych i ma wpływ na trwałość, odporność mechaniczną i stabilność nawierzchni. Warto pamiętać, że na wytrzymałość i trwałość może oddziaływać odpowiednie ułożenie elementów nawierzchni.
- Wytyczne dla parkingów w warunkach technicznych
- Ile miejsc postojowych musi zapewnić deweloper mieszkańcom?
- Wymiary dla miejsc parkingowych
Nawierzchnie parkingów z betonowych kostek brukowych
Elementy betonowe na nawierzchnie parkingów powinny spełniać wymagania dotyczące następujących właściwości, które zapewniają trwałość i stabilność miejsc postojowych, m.in.:
- wytrzymałości na ściskanie (kostki: <50 MPa – klasa 50, <35 MPa – klasa 35),
- wytrzymałości na rozciąganie przy rozłupywaniu,
- nasiąkliwości (nie większej niż 5%),
- mrozoodporności i odporności na zamrażanie/ rozmrażanie z udziałem soli odladzającej.
Bardzo istotnym parametrem jest ścieralność elementów nawierzchniowych, określana klasą ścieralności od 1 do 4 (oznaczenie F, G, H, I). Odporność na ścieranie sprawdza się na tarczy Boehmego i opisuje stratą wysokości elementu betonowego, która nie powinna przekraczać wartości: 3,5 mm dla klasy wytrzymałości 50 oraz 4,5 mm dla klasy 35. Ważna jest też antypoślizgowość, jak również odporność na czynniki atmosferyczne i chemiczne wyrobów betonowych, a także ich trwałość i łatwość w utrzymaniu w czystości. Ponadto szorstkość nie powinna przekraczać 5%, zaś określona wskaźnikiem szorstkości SRT (ang. Skid Resistance Tester) powierzchni licowej górnej i sprawdzona wahadłem angielskim powinna wynosić nie mniej niż 50 jednostek SRT.
Betonowe kostki brukowe mają też inne cechy, które warto uwzględnić przy wyborze materiału na nawierzchnię parkingów na osiedlu. Dla nawierzchni przeznaczonej dla ruchu kołowego istotne jest wykończenie krawędzi kostki – z fazą, mikrofazą albo bez fazy. Dwa ostatnie rozwiązania poprawiają komfort mieszkańców, ponieważ dają gładszą powierzchnię i ograniczają hałas powstający podczas ruchu pojazdów.
Dla wyglądu i estetyki nawierzchni parkingów ważne są też kolor i sposób wykończenia wyrobów. Do stanowisk postojowych zazwyczaj wykorzystuje się betonowe kostki brukowe w odcieniach szarości, czerni bądź czerwieni, barwione w masie lub powierzchniowo. Elementy nie mogą mieć rys, pęknięć ubytków betonu, ich krawędzie powinny być równe, a tekstura i kolor powierzchni licowej jednorodne. W przypadku zwykłych kostek brukowych, tzw. przemysłowych, naloty wapienne (wykwity w postaci białych plam) powstają w wyniku naturalnych procesów fizykochemicznych występujących w betonie podczas jego wiązania i twardnienia. Powinny one zniknąć w ciągu dwóch lat eksploatacji nawierzchni. W zależności od założonego standardu i typu inwestycji mieszkaniowej czasami wykorzystywane są również kostki (oraz płyty) o bardziej wyszukanych wybarwieniach i wykończeniu powierzchni bądź z warstwą wierzchnią eksponującą szlachetne, kolorowe kruszywo.
Aby zwiększyć odporność nawierzchni parkingów na zabrudzenia oraz wydłużyć trwałość i intensywność koloru, wyroby betonowe poddawane są specjalnym zabiegom, chroniącym także przed wnikaniem wody bądź innych cieczy, par, gazów lub czynników chemicznych i biologicznych. Wśród takich technologii wyróżniają się m.in.:
- hydrofobizacja – wpływająca na zwiększenie mrozoodporności, zmniejszenie nasiąkliwości oraz obniżenie ryzyka powstawania wykwitów wapiennych; dodatkowo uwydatnia kolory pigmentów i opóźnia proces ich starzenia; ma również wpływ na utrzymanie i konserwację betonu, a także zwiększa jego odporność na szkodliwe działanie mikroorganizmów i środków odladzających;
- nanotechnologia – powlekanie powierzchni wyrobów środkami polimerowymi, co chroni ją przed wilgocią (nanocząsteczki blokują pory), zabrudzeniami oraz uwydatnia kolorystykę; zapewnia obniżenie nasiąkliwości, szczelność, zredukowanie do minimum możliwości wystąpienia wykwitów oraz znacznie ułatwia konserwację; większość zabrudzeń usuwa się przez spłukanie czystą wodą;
- waporyzacja – kontrolowany proces produkcji przeprowadzany w zamkniętych komorach waporyzacyjnych; poprawia szczelność betonu, zamykając pory w jego wewnętrznych strukturach, co wpływa bezpośrednio na podwyższenie mrozoodporności, zmniejszenie nasiąkliwości oraz na ograniczenie powstawania wykwitów wapiennych;
- TioCem – oddziałuje korzystnie na redukcję tlenków azotu NOx w powietrzu, dzięki fotokatalitycznym właściwościom nanometrycznego dwutlenku tytanu TiO2 obecnego w cemencie; reakcje chemiczne zachodzące na powierzchni betonu pod wpływem promieniowania UV powodują silne utlenianie, które przyczynia się do rozkładu szeregu zabrudzeń organicznych (właściwości samoczyszczące); neutralizuje tłuszcze, oleje, bakterie, a także spaliny; pozostałości po tych reakcjach spłukiwane są przez deszcz i nie są zagrożeniem dla ekosystemu.
Bardzo często używa się standardowych kostek brukowych w kształcie prostokąta (tzw. cegiełek), które umożliwiają różne warianty ich układania, np. jodełka czy szachownica. Dostępne są z fazą lub bez, zazwyczaj o wymiarach 20 x 10 cm (oraz połówkowe) i większych oraz grubości 6 lub 8 cm, w kolorach szarym, grafitowym bądź czerwonym. Innym popularnym kształtem jest tzw. kość, która umożliwia sąsiadującym ściankom zazębianie się, a przez to rozłożenie obciążeń na większą powierzchnię i zwiększenie wytrzymałości na obciążenia. Najczęściej mają wymiary 20 x 16,5 cm oraz grubości 6, 8 lub10 cm i dostępne są zwykle w typowych kolorach – szarym, grafitowym bądź czerwonym.
Wielu producentów ma w ofercie kostki z tzw. odstępnikami – wypustkami na krawędziach bocznych, pomagającymi w uzyskaniu odstępów między elementami, które wypełnia się trawą lub grysem. Pozwala to stworzyć stabilną nawierzchnię o zwiększonej przepuszczalności wody – biologicznie czynną. Podobne efekty uzyskuje się np. przy użyciu prostokątnych betonowych płyt (20 x 40 cm) ze specjalnymi „zębami”, tworzącymi między płytami wolne przestrzenie, przeznaczone do wypełnienia np. grysem lub trawą.
Ciekawym rozwiązaniem są kostki o specjalnie opracowanym kształcie, które można układać na kilka sposobów, dzięki czemu uzyskuje się nawierzchnie o różnym stopniu przepuszczalności wody do gruntu, np. w przypadku ruchu pojazdów do 3,5 t – nawet do 40% powierzchni biologicznie czynnej.
Nawierzchnie parkingów z wielkoformatowych płyt betonowych
Obecnie dużą popularnością cieszą się wielkoformatowe płyty betonowe o grubości 8, 10, 12, a nawet 16 cm, z których – po odpowiednim przygotowaniu podłoża – układa się nawierzchnie umożliwiające ruch kołowy o niemal dowolnym natężeniu. Dostępne są prostokątne i kwadratowe płyty w wielu formatach,np. od 20 x 15 cm do nawet 100 x 100 czy 120 x 60 cm, co umożliwia tworzenie ciekawych wzorów. Zazwyczaj mają jasne kolory w odcieniach szarości czy beżu. Choć częściej wykorzystywane są na nawierzchnie w przestrzeniach wokół budynków użyteczności publicznej, można je stosować równieżw otoczeniu wielorodzinnych budynków mieszkalnych, zwłaszcza kameralnych apartamentowców.
Nawierzchnie parkingów z betonowych płyt ażurowych
Sprawdzą się przy tworzeniu tzw. zielonych parkingów. Najbardziej popularne są płyty o wymiarach 60 x 40 cm z wycięciami po bokach i o kwadratowych otworach (5 x 5 cm) do wypełnienia. Mogą być również mniejsze: 40 x 35, 40 x 40 lub 50 x 50 cm. Grubość takich ażurowych elementów to zwykle 10 cm, co pozwala na ich zastosowanie na nawierzchnie parkingów dla pojazdów do 3,5 t.
W przypadku płyt ażurowych – poza ww. wymaganymi parametrami określanymi dla kostek – istotną cechą podawaną przez producentów jest tzw. obciążenie niszczące (klasa 45 – elementy o gr. 8 cm, klasa 70 – o gr. 10 cm) oraz wytrzymałość na zginanie. Dzięki przelotowym otworom i zwiększonym profilom dystansowym można powiększyć udział powierzchni biologicznie czynnej (np. o ok. 30%), pozwalającej na odprowadzenie wody opadowej do gruntu.
Wolne przestrzenie można wypełnić ziemią i obsiać trawą, co uatrakcyjnia nawierzchnię i zwiększa ilość zieleni w otoczeniu. Innym rozwiązaniem jest wypełnienie przestrzeni żwirem lub kruszywami łamanymi, jednolitych bądź o różnych frakcjach i kolorach. Elementy betonowe do tworzenia ekoparkingów zazwyczaj są szare, dlatego na ostateczny wygląd nawierzchni największy wpływ mają materiały użyte do wypełnienia pustych miejsc.
Nawierzchnie parkingów z geokrat z tworzywa sztucznego
Dla ciężkich elementów betonowych alternatywą są trwałe i wytrzymałe geokraty (zwane też ekokratami) z tworzywa sztucznego, czasami zwane też ekokratkami. Ich producenci zazwyczaj wytwarzają je z materiału (polipropylenu lub polietylenu) pochodzącego z recyklingu, który jest obojętny dla środowiska oraz odporny na warunki atmosferyczne (wilgoć, skrajne temperatury) i promienie słoneczne. Kratki są bardzo lekkie, co ułatwia transport oraz przyspiesza układanie nawierzchni w porównaniu do pracy z ażurowymi płytami z betonu. Geokraty najlepiej układać z przesunięciem (na cegiełkę), co pozwala wzmocnić powierzchnię i trwałość wiązań w dowolnym kierunku użytkowania. Zazwyczaj mają na krawędziach wyprofilowane specjalne zaczepy lub haki, służące do połączenia ze sobą kolejnych elementów.
Geokraty można wypełniać kruszywem albo żyzną ziemią (substratem) i obsiać trawą. W pierwszym przypadku najczęściej jest to kamień łupany, samoklinujący, o wielkości np. 8-20 mm, którym wypełnia się całkowicie puste przestrzenie i zagęszcza. Zazwyczaj wymiary geokrat to 50 x 50, 60 x 40 lub 60 x 60 cm, a ich wysokość wynosi 4-6 cm. W przypadku tego typu kratek możliwe jest uzyskanie powierzchni biologicznie czynnej na poziomie 80-88%, a nawet ok. 96%. Są też systemy ekologicznych nawierzchni z krat z tworzywa sztucznego, o wymiarach 40 x 80 x 6 cm i grubszych ściankach w porównaniu do typowych geokratek. Ich kwadratowe otwory mogą być wypełnione nie tylko kruszywem bądź trawą, lecz także kostkami betonowymi o kształcie i wymiarach dopasowanych do otworów. Wysoka wytrzymałość niektórych modeli pozwala wykorzystywać je (po wypełnieniu kruszywem lub kostką) nawet do układania nawierzchni na lotniskach lub parkingach przy obiektach przemysłowych.
W ofercie producentów kratek znajdują się również znaczniki parkingowe, którymi można wydzielić stanowiska postojowe na parkingu. Dostępne są w formie specjalnych krążków o śr. 7-12 cm wykonanych z tworzywa sztucznego w kolorach czarnym, białym, niebieskim, a także żółtym bądź srebrnym imitującym metal. Mocuje się je do gruntu przy użyciu metalowych kotew o dł. 25 cm. Mogą to być również kształtki z tworzywa sztucznego (EPDM) w podobnych kolorach i różnych wymiarach, umożliwiających umieszczenie ich w otworach kratek.
Podłoże pod nawierzchnie parkingów i miejsca postojowe
Planując nawierzchnię parkingów i miejsc postojowych trzeba pamiętać, że nawet najlepiej dobrane kostki brukowe, płyty ażurowe lub geokraty nie zapewnią trwałej i estetycznej powierzchni bez odpowiednio przygotowanego podłoża – podbudowy i podsypki.
W przypadku elementów z dużymi odstępnikami bądź z otworami do wypełnienia prace przebiegają podobnie jak przy typowych kostkach brukowych, ale tutaj ważne jest zapewnienie podbudowy o dużej przepuszczalności wody. Można to osiągnąć poprzez zastosowanie naturalnych łamanych surowców orazodpowiednio grubych frakcji do dolnej warstwy, z uwzględnieniem warunków geotechnicznych i eksploatacji. Ponadto, jeśli będą po nich jeździć pojazdy powyżej 3,5 t, konieczne jest wykonanie mocniejszej podbudowy – zgodnie z wytycznymi producenta zawartymi w dokumentacji produktu.
Przy układaniu nawierzchni z geokrat z tworzywa sztucznego z wypełnieniem kruszywem przepuszczalną warstwę nośną wykłada się geowłókniną, która oddziela warstwy i dodatkowo wzmacnia podłoże. Na niej układa się warstwę żwiru lub mieszanki piasku i żwiru. Jeśli ma być wysiana trawa, do wypełnienia kratek warto użyć specjalnych substratów i dobrych nasion traw, najlepiej przeznaczonych do takich nawierzchni.
Niezależnie od rodzaju preferowanej nawierzchni parkingów, zawsze trzeba kierować się warunkami gruntowo-wodnymi występującymi w danym miejscu, przewidywanym obciążeniem ruchem pojazdów oraz zaleceniami producenta elementów nawierzchniowych. Ponadto, przy doborze kostki brukowej i przygotowaniu podbudowy zaleca się realizację robót według ogólnych i szczegółowych specyfikacji technicznych (SST D-05.03.023a).
Trzeba również pamiętać o zaprojektowaniu obrzeży – najczęściej mają one formę betonowych krawężników. Czasami wykorzystuje się tzw. krawężniki najazdowe o wyprofilowanej krawędzi, które dodatkowo wydzielają stanowisko parkingowe i ułatwiają wjazd przy różnicy poziomów nawierzchni.
Wymiary stanowiska postojowego
Rozmieszczenie stanowisk postojowych i kształt parkingu zależą od zaplanowanego sposobu parkowania, przy uwzględnieniu promienia skrętu koniecznego do zaparkowania danego typu pojazdu – dla samochodów osobowych przyjmuje się wartość 6 m. Najczęściej spotyka się rozwiązania dla parkowania pod kątem 45 lub 90°, z powodu łatwości manewru oraz stosunkowo małej wymaganej powierzchni takiego parkingu. Według najnowszych przepisów określonych w § 21 warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2019 r., poz. 1065) wymiary miejsca parkingowego powinny wynosić co najmniej:
- szerokość 2,5 m, długość 5 m – dla samochodów osobowych,
- szerokość 3,6 m, długość 5 m – dla samochodów osobowych użytkowanych przez osoby niepełnosprawne,
- szerokość 3,5 m, długość 8 m – dla samochodów ciężarowych.
W przypadku usytuowania stanowisk postojowych wzdłuż jezdni powinny one mieć wymiary co najmniej:
- szerokość 3,6 m, z ewentualnym ograniczeniem do 2,5 m – w przypadku zapewnienia możliwości korzystania z przylegającego dojścia lub ciągu pieszo-jezdnego, i długość 6 m – w przypadku samochodów osobowych,
- szerokość 3,6 m i długość 6 m – w przypadku samochodów osobowych użytkowanych przez osoby niepełnosprawne,
- szerokość 3 m i długość 15 m – w przypadku samochodów ciężarowych.
Trzeba też pamiętać, że miejsca parkingowe powinny być oznakowane poziomymi liniami P-18, by służby porządkowe potraktowały je jako wiążące. Samo wybrukowanie linii przy użyciu kolorowych kostek nie jest oznaczeniem stanowisk parkingowych w rozumieniu przepisów. Jeżeli nie ma znaku zakazu zatrzymywania się (B-36) lub innych (np. strefa zamieszkania), można niemal dowolnie korzystać z terenu osiedla. Stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, które przeznaczone są wyłącznie dla osób niepełnosprawnych, wymagają (według rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego) odpowiedniego oznakowania i powinny mieć niebieską nawierzchnię, mogą być zbliżone do okien innych budynków bez żadnych ograniczeń.
