Co zrobić ze starymi plastikowymi oknami? Recykling okien PVC
W związku z renowacją wielu obiektów budowlanych w ciągu najbliższych lat przewiduje się, że liczba starych okien PVC przeznaczonych do wymiany znacząco wzrośnie. Można zatem spodziewać się zwiększonej ilości odpadów budowlanych, co da pole do rozwoju strategii recyklingowej w branży stolarki otworowej. Jak przebiega proces recyklingu okien i jakie niesie korzyści?
Spis treści
- Ekologia w produkcji okien
- W zgodzie ze środowiskiem
- Zdemontowane okna to źródło surowca
- Proces recyklingu okien
- Obniżenie emisji gazów cieplarnianych
- Działania wspierające recykling
Ekologia w produkcji okien
W dobie pogłębiającego się kryzysu energetycznego należy liczyć się z ciągłym wzrostem cen energii, dlatego wdrażane w budownictwie technologie energooszczędne cieszą się dużym uznaniem. Po wykonaniu modernizacji roczne zapotrzebowanie na ciepło budynków zazwyczaj wynosi poniżej 100 kWh/m².
Dokumentem potwierdzającym tę wartość jest świadectwo energetyczne, zawierające bilans energetyczny, określający różnicę pomiędzy zyskami i stratami energii w analizowanym obiekcie. Na bilans energetyczny wpływa m.in. zastosowanie odpowiedniej stolarki, dlatego tak istotne jest wyposażenie budynku w okna o jak najkorzystniejszej charakterystyce energetycznej.
Oprócz właściwości i parametrów technicznych stolarki znaczenie mają również surowce i technologia użyte do produkcji okien. Coraz częściej można spotkać się z informacją, że okna zostały wytworzone zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. To dzięki procesom produkcyjnym, efektywnie wykorzystującym zasoby, oraz stosowaniu energii odnawialnej europejscy producenci profili PVC zredukowali zapotrzebowanie na energię i tym samym obniżyli emisję gazów cieplarnianych.
W zgodzie ze środowiskiem
Ekologia jest coraz ważniejsza dla Polaków, o czym świadczą ostatnie badania. Według nich ponad połowa obywateli (51,1%) zwraca uwagę na ekologię podczas remontów, a jedynie 15,8% nie zważa na takie aspekty. Wzrost zainteresowania rozwiązaniami eko wynika głównie z faktu, że dzięki nim mieszkania stają się bardziej energooszczędne, co bezpośrednio przekłada się na niższe koszty eksploatacji i utrzymania. Jednak w ostatnich latach do głosu coraz częściej dochodzi również troska o środowisko naturalne.
Wielu Polaków zwraca uwagę nie tylko na parametry produktu, lecz także historię i sposób jego powstania, a przy wyborze ostatecznego rozwiązania bierze pod uwagę aspekt dbałości o środowisko na etapie produkcji.
Przez lata utrwalała się opinia, że produkcja okien z polichlorku winylu (PVC) szkodzi środowisku naturalnemu w większym stopniu niż w przypadku wytwórstwa modeli z innych surowców, np. drewna czy aluminium. Nie jest to jednak prawdą, pod warunkiem że producent wykazuje się proekologiczną świadomością na wysokim poziomie i wybiera zdatne do recyklingu materiały, zgodne ze zrównoważoną produkcją.
W branży stolarki otworowej PVC można przetworzyć i ponownie użyć do produkcji kolejnych profili. Działania te ograniczają zużycie pierwotnych materiałów, a dzięki temu pozwalają obniżyć o ponad 15 razy emisję gazów cieplarnianych generowanych do atmosfery w stosunku do tradycyjnych procesów wytwórczych.
Recykling jest jedną z najpopularniejszych metod ochrony środowiska naturalnego. To systemowy proces czynności, które zmierzają do odzyskania i przekształcenia odpadów na nowe materiały czy też przedmioty. W przypadku stolarki budowlanej wykonanej z PVC proces ten staje się niezwykle popularny nie tylko u dostawców profili, ale także w zakładach produkcyjnych.
Coraz głośniej podnoszone są argumenty związane z ekologią, zrównoważonym rozwojem i ograniczaniem śladu węglowego. Jednak jeszcze kilka lat temu często można było spotkać się z opinią, że tzw. okna coex czy bezołowiowe to produkty niepełnowartościowe. Dlatego ważnym aspektem jest budowanie świadomości w zakresie zrównoważonego rozwoju wśród wykonawców, klientów i konsumentów oraz odpowiednia redukcja zużycia energii i zasobów.
W Polsce recykling okien PVC nie jest jeszcze tak bardzo rozpowszechniony jak w pozostałych krajach Europy, jednak staje się coraz popularniejszy. Pozwala on bowiem zmniejszyć wytwarzaną ilość tworzywa sztucznego i oczywiście przyczynia się do poprawy jakości środowiska.
Pierwszy dostawca profili okiennych z powodzeniem rozpoczął recykling okien z PVC w obiegu zamkniętym w 1995 roku, stając się pionierem w tej dziedzinie. Zwiększenie stopnia recyrkulacji pozwoliło zaoszczędzić więcej cennych surowców oraz energii, a także zredukować szkodliwe dla klimatu gazy cieplarniane.
Przeczytaj również:
- Więcej niż docieplenie! Zobacz niesamowite termomodernizacje budynków mieszkalnych
- Czy warto kupić okna używane? Czy opłaca się kupić okna bez gwarancji?
- Odpady wielkogabarytowe – co do nich zaliczamy, a czego nie? Odpady poremontowe
Nie wolno wyrzucać starych okien do zwykłych śmieci. Okna z demontażu za uznawane są odpady budowlano-rozbiórkowe i zgodnie z przepisami, muszą zostać odpowiednio zutylizowane.
Inwestor, czyli właściciel nieruchomości, który zdecydował się na ich wymianę, ma obowiązek zutylizowania starej stolarki.
Warto jednak wiedzieć, że na wysypisko mogą trafić plastikowe elementy okien, jeśli nie mają znaku ponownego wykorzystania.
Zdemontowane okna to źródło surowca
Na rynku stolarki okiennej od lat dominują wyroby z PVC. Obecnie ich udział wynosi 75%. Jest to najpowszechniejsze rozwiązanie stosowane jako element przegrody budowlanej zarówno w budownictwie mieszkaniowym, jak i w obiektach użyteczności publicznej. Okna produkowane z PVC – nazywane potocznie plastikowymi – wykorzystywane są od kilkudziesięciu lat i w przeważającej mierze zastępują stolarkę drewnianą.
W Polsce pierwsze modele okien PVC zaczęto wytwarzać już w połowie lat 70. XX wieku, ale w powszechnej sprzedaży pojawiły się dopiero z początkiem lat 90. Krajowa historia produkcji rozpoczęła się w 1974 roku w Czeladzi. Rynek okienny był zdominowany wówczas przez drewno, niemniej jednak atuty PVC, takie jak trwałość, brak konieczności konserwacji samego materiału, a później również konkurencyjna cena, sprawiły, że stało się ono pożądaną alternatywą, która na przestrzeni lat wypierała powoli inne rozwiązania.
Obecnie dążąc do poprawienia parametrów energetycznych całego obiektu budowlanego, należy wymienić także stolarkę, gdyż produkowane kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat temu systemy PVC są mało efektywne. Ich demontaż wygeneruje dużą ilość odpadów budowlanych w postaci starych profili, które zamiast zalegać na wysypiskach, mogą zostać przetworzone i ponownie wykorzystane.
Proces recyklingu okien
Recykling okien PVC przebiega wieloetapowo. Najpierw okna poddaje się maszynowemu sortowaniu, a następnie krojeniu w niszczarkach i przetwarzaniu do postaci granulatu. Aby podnieść jakość procesu, w pierwszej fazie, gdy okna rozdrabniane są na ok. 5-centymetrowe kawałki, należy dokonać selekcji polegającej na oddzieleniu elementów z metalu czy szkła od tych z tworzywa sztucznego. Odseparowane części z PVC ulegają dalszemu rozdrabnianiu do granulatu o wielkości 0,5 cm i segregowane są kolorami.
Według najnowszych badań profile PVC mogą zostać poddane odzyskowi nawet do dwudziestu razy, bez wpływu na jakość wytworzonych z nich nowych produktów, a najnowocześniejsze technologie recyklingu umożliwią wyrób regranulatów PVC również ze zużytych okien, drzwi i rolet.
- Obecnie ok. 650 mln okien z PVC znajduje się w obiegu na rynku budowlanym.
- Od 2000 roku ok. 2 mln t profili PVC zostało poddanych recyklingowi, co pozwoliło ograniczyć emisję CO2 o ponad 4 mln t.
- Ok. 353 000 t profili (z okien oraz innych wyrobów) w 2020 roku poddano recyklingowi. Przy oczekiwanym wyższym wskaźniku renowacji, wynoszącym 2%, miliony starych okien PVC zostaną poddane recyklingowi. Oznacza to, że więcej przetworzonego PVC będzie można wykorzystać jako surowiec do produkcji nowych profili, co zmniejsza zużycie materiałów pierwotnych, przyczyniając się do ograniczenia zapotrzebowania na energię pierwotną w procesie produkcji.
- W 2021 roku eksport okien i drzwi z tworzyw sztucznych w UE wyniósł 2979,2 mln EUR, a więc o 20,9% więcej niż w roku 2020 i o 23,8% niż w roku 2019.
- W 2021 roku Polska odpowiadała za 50% wartości rynku okien i drzwi z tworzyw sztucznych wyeksportowanych przez kraje UE oraz za 37,5% światowego eksportu stolarki PVC.
- W 2021 roku Polska wyeksportowała okna i drzwi z PVC na łączną kwotę 1489,2 mln EUR, a zatem o 28,5% więcej niż w roku 2020 i o 38,4% więcej niż w roku 2019.
- 95,7% wartości eksportu okien i drzwi z tworzyw sztucznych stanowi sprzedaż do krajów wspólnoty EU. Warto dodać, że Polska jest światowym liderem w eksporcie okien i drzwi z PVC.
Obniżenie emisji gazów cieplarnianych
Istnieje wiele zalet recyklizacji okien plastikowych. Oprócz kwestii finansowych jedną z ważniejszych korzyści jest działanie na zrównoważoną gospodarkę środowiskową poprzez znaczne zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
Przyjmuje się, że przy produkcji jednej tony profili PVC powstają dwie tony CO2, zaś przy produkcji tej samej ilości PVC pochodzącego z utylizacji emitowane jest tylko ok. 135 kg szkodliwego gazu. Zatem wytwarzanie profili PVC z materiałów pochodzących z recyklingu oznacza redukcję emisji CO2 do atmosfery na poziomie niemalże 2 t w przeliczeniu na 1 t produktu końcowego.
Dzięki procesom produkcyjnym efektywnie wykorzystującym zasoby i stosowaniu energii odnawialnej europejscy producenci profili PVC zredukowali swoje zapotrzebowanie na energię i tym samym obniżyli emisję gazów cieplarnianych.
Badania wykazały, że zużycie energii pierwotnej zostało zmniejszone o ok. 10% w latach 2007–2017, a poszczególne przedsiębiorstwa zaoszczędziły nawet do 20% energii.
- Warto sprawdzić okoliczne Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) – mają one odpowiednie uprawnienia i dysponują technologiami, które pozwalają na bezpieczną utylizację takich wielkogabarytowych odpadów. Okna z demontażu przyjmują także Gminne Punkty Zbierania Odpadów Problemowych. Utylizacja jest całkowicie bezpłatna, ale kłopotliwy, a także kosztowny (pokrycie kosztów należy do właściciela okien) może być transport starych, dużych i ciężkich okien.
- Gdy mamy do utylizacji większą liczbę okien lepszym rozwiązaniem będzie zamówienie kontenera (możemy wrzucić do niego inne odpady budowlane) bądź kontenera wraz z wywozem odpadów w firmie zajmującej się takimi zleceniami. Zwykle taka usługa jest płatna, ale czasami spółdzielnie mieszkaniowe mają z takimi firmami zawarte umowy przewidujące tańsze bądź bezpłatne tego typu usługi.
- Warto zapytać firmę, która wstawia nowe okna, czy po demontażu zabiorą stare okna do utylizacji. Często zdarza się, że oferują wywóz w cenie usługi.
- Jeśli zdemontowane okna PVC są w dobrym stanie, dobrym rozwiązaniem może być sprzedaż lub oddanie starych okien. Używane okna można wykorzystać w budynkach gospodarczych, magazynach, altanach lub szklarniach. Stare okna często wykorzystują artyści – czasem wystarczy zamieścić własne ogłoszenie.
- Można również zgłosić się do firmy świadczącej usługę recyklingu, tzw. recyklera, który ma certyfikaty oraz niezbędne zezwolenia (BDO) na prowadzenie tego typu działalności, związanej z transportem i recyklingiem odpadów PVC (wyroby o kodzie 17 02 03 – tworzywa sztuczne – stolarka okienna i drzwiowa PVC). To najlepsze rozwiązanie, jeśli do oddania dużą liczbę okien. Recykler prowadzi odbiór okien PVC z demontażu, dopasowując ofertę do potrzeb klienta. Przy zgłoszeniu trzeba zadeklarować szacowaną ilość oraz rodzaj odpadów. W wyznaczonym czasie i miejscu firma podstawia specjalne kontenery, osobno na tworzywo oraz szkło. Dla dużych placów budowy oraz firm, które mają stare okna, recyklerzy udostępniają wielkogabarytowe kontenery, dysponują też wyspecjalizowanymi pojazdami do ich transportu. Coraz częściej funkcję takich recyklerów pełnią odpowiednie działy firm produkujących profile PVC lub wyroby z odzyskanego w ten sposób surowca.
Działania wspierające recykling
W celu wspierania zrównoważonego rozwoju powstają krajowe i międzynarodowe organizacje i stowarzyszenia. Przykładem może być EPPA – Europejskie Stowarzyszenie Branżowe Producentów Systemów Profili Okiennych z PVC z siedzibą w Brukseli, reprezentujące dostawców systemów w kontaktach z Komisją Europejską. Organizacja pozostaje wspólną platformą dla krajowych działań w zakresie technologii okien PVC, recyklingu, ochrony środowiska i public relations.
Zadaniem stowarzyszenia jest wspieranie branży okiennej i budowlanej na płaszczyźnie odbioru i recyrkulacji stolarki otworowej pochodzącej z demontażu. Aktywność EPPA skupia się również na reprezentowaniu branży, wyznaczaniu standardów i wnoszeniu wkładu w prawodawstwo europejskie w tym zakresie.
W 2021 roku Polska dołączyła do wyjątkowego grona państw prowadzących ekonomię zrównoważonego rozwoju w zakresie gospodarowania odpadami PVC pochodzenia okiennego i drzwiowego.
Kluczową rolę dla branży stolarki otworowej w tej kwestii odgrywa stowarzyszenie zrzeszające międzysektorową grupę ekspercką pod nazwą Fala Renowacji. Promuje ono zagadnienia związane z efektywnością energetyczną budynków i ma na celu zachęcić inwestorów do wymiany starych okien i drzwi na zaawansowane technologicznie energooszczędne i pasywne rozwiązania, dzięki którym można zaoszczędzić ponad 15% całkowitego zapotrzebowania na ogrzewanie istniejących obiektów w Europie.
Jednym z analizowanych aspektów zwiększania efektywności energetycznej budynków jest kwestia powstających podczas modernizacji odpadów budowlanych. Dlatego ważne, aby zachować ciągłość obiegu zamkniętego i nie dopuścić ani do utraty surowca, ani do składowania okien na wysypiskach. W związku z tym konieczna jest realizacja skutecznej strategii recyklingowej, polegającej na wykorzystaniu zużytych materiałów do produkcji nowych wyrobów. To przejaw inteligentnego dysponowania zasobami i unikanie niepotrzebnego marnotrawstwa.
Według głównych postulatów Fali Renowacji wszelkie czynniki dotyczące ochrony środowiska i oszczędności energii powinny być kluczowymi kryteriami przy wyborze stolarki i innych produktów budowlanych.
Branża okienna wspólnie z EPPA podjęły również działania, których głównym zadaniem jest wsparcie producentów, dostawców, dystrybutorów, a także ośrodków lokalnych i konsumentów na płaszczyźnie odbioru i recyklingu starej stolarki otworowej pochodzącej z demontażu. Planowane są działania w celu aktywowania punktów zbiórki okien, żaluzji i drzwi w całej Polsce, aby w następnej kolejności wykorzystać je do wytworzenia regranulatów PVC i ponownie wdrożyć do produkcji jako pełnowartościowy komponent.
Starania te są wspierane ogólnokrajową akcją komunikacyjną w ramach kampanii edukacyjnej Dobry Montaż – Budujemy dla pokoleń. Angażują się w nią kolejne firmy członkowskie Związku Polskie Okna i Drzwi, które już od kilku lat dysponują energooszczędnymi rozwiązaniami, spełniającymi wymagania zrównoważonego budownictwa.
Dzięki działaniom angażującym wszystkie elementy łańcucha dostaw – od produkcji przez eksploatację, recykling aż do ponownego wykorzystania – jest szansa na zrealizowanie ważnego elementu strategii Europejskiego Zielonego Ładu, a tym samym urealnienia osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku.
