Ochrona przeciwpożarowa w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych – obowiązki wspólnoty mieszkaniowej

Ochrona przeciwpożarowa w budynkach to kluczowe zagadnienie. Mimo tego, że na co dzień nie każdy zdaje sobie sprawę z istnienia zabezpieczeń (często niewidocznych gołym okiem) to w momencie zagrożenia mogą one uratować zdrowie, a nawet życie. W budynkach wielorodzinnych za przepisy przeciwpożarowe odpowiada zarządca nieruchomości, np. wspólnota mieszkaniowa.

Spis treści

1. Przepisy i wymagania
2. Zadania zarządcy w zakresie czynnej oraz biernej ochrony ppoż.
3. Zapewnienie bezpiecznej ewakuacji

Przepisy i wymagania

Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ochrony ppoż. obowiązującymi w mieszkalnictwie wielorodzinnym są „Prawo budowlane, Rozporządzenie MSWiA w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków” oraz „Ustawa o ochronie przeciwpożarowej”. Aktualne są także „Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”. Wymagania zawarte w ustawie [1] nakładają na wspólnotę mieszkaniową obowiązki m.in.:

• przestrzegania wymagań ppoż.,
• wyposażenia budynku w urządzenia przeciwpożarowe (gaśnice),
• zapewnienia wymaganych przeglądów technicznych budynku i urządzeń,
• zapewnienia bezpieczeństwa i możliwość ewakuacji,
• przygotowania budynku na ewentualne prowadzenie akcji gaśniczej,
• przeszkolenia personelu z przepisów ppoż.,
• ustalenia sposobów postępowania na wypadek pożaru.

Warto zwrócić uwagę, że odpowiedzialność za ochronę pożarową spada na zarządcę budynku, ale już do podejmowania czynności związanych z przepisami ppoż. wymagana jest osoba ze specjalnymi uprawnieniami – tytułem inżyniera pożarnictwa, dyplomem Szkoły Pożarniczej lub uprawnieniami inspektora ochrony pożarowej. Takie uprawnienia można zdobyć na okres 5 lat po odbyciu szkolenia w szkole, ośrodku lub instytucie badawczym Państwowej Straży Pożarnej.

Rozporządzenie [2] wskazuje obowiązki wspólnoty w zakresie ochrony przeciwpożarowej polegające na:

• utrzymaniu w sprawności urządzeń ppoż. i gaśniczych,
• wyposażeniu obiektu w przeciwpożarowy wyłącznik prądu,
• umieszczeniu w widocznych miejscach instrukcji postępowania w przypadku pożaru z wykazem telefonów alarmowych,
• oznakowaniu m.in. dróg ewakuacyjnych, urządzeń, rękawów i drzwi pożarowych itp.,
• umieszczeniu informacji dopuszczającej lub nie wjazd na parking podziemny samochodów na gaz płynny.

Ponadto zarządca budynku odpowiada za przygotowanie i wdrożenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, która powinna być aktualizowana min. raz na 2 lata oraz za każdym razem przy zmianie warunków ochrony przeciwpożarowej.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać m.in.:

• informacje na temat sposobów ewakuacji,
• wskazówki o możliwościach prowadzenia prac niebezpiecznych,
• plany budynku z podziałem na strefy pożarowe, drogi pożarowe czy miejsca usytuowania gaśnic.

Budynki mieszkalne i użyteczności publicznej klasyfikowane są kategorią zagrożenia ludzi, określaną jako ZL – dla budynków mieszkalnych przyporządkowana jest ZL IV (zarówno dla jedno- jak i wielorodzinnych).

Warto mieć na uwadze, że podczas okresowej kontroli stanu technicznego budynku (zgodnie z przepisami co rok i co 5 lat) wszystkie nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa pożarowego powinny zostać odnotowane, a zarządca budynku ma obowiązek je niezwłocznie usunąć.

Zgodnie z nowelizacją Prawa Budowlanego [3]  obowiązkowe jest dokonywanie wpisów do książki obiektu budowlanego (KOB) m.in. z zakresu „przeglądów technicznych, konserwacji oraz napraw urządzeń przeciwpożarowych, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, oraz imion i nazwisk osób, które dokonały tych czynności”

Zadania zarządcy w zakresie czynnej oraz biernej ochrony ppoż.

Zabezpieczenia pożarowe w budynku możemy podzielić na czynne i bierne. Do tych pierwszych zaliczamy wszystkie systemy i urządzenia służące do wykrywania, informowania i likwidacji zagrożenia, m.in..:

• wentylację pożarową – przeglądom podlegają wentylatory, klapy dymowe, system napowietrzania klatek schodowych,
• DSO (dźwiękowy system ostrzegania) – sprawdzenie zadziałania systemu, odpowiedniego poziomu głośności i emisji właściwych komunikatów,
• SUG (system stałych urządzeń gaśniczych) – legalizacja gaśnic, sprawdzenie napełnienia i ciśnienia w instalacji,
• oświetlenie awaryjne – sprawdzenie żarówek, rozmieszczenia znaków wskazujących drogę ewakuacji.

Najistotniejszym systemem jest SSP – system sygnalizacji pożaru, w którego skład wchodzą czujki dymowe i temperaturowe. Sygnał z tych czujników przekazywany jest do centrali SSP, która – w zależności od rodzaju zastosowanych instalacji w budynku – uruchamia systemy pożarowe dając sygnał do ewakuacji. Jednak, aby systemy miały szansę zadziałać, zarządca budynku jest zobowiązany do zapewnienia ich okresowych przeglądów i konserwacji. Przeglądy te należy wykonywać zgodnie z instrukcją producenta i w terminach przez niego podanych, jednak nie rzadziej niż raz do roku. Wymóg corocznych przeglądów instalacji pożarowych nakłada na zarządcę rozporządzenie [2] i brzmi on następująco: „Przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku”. Warto pamiętać, że wymagania producenta co do przeglądów i obowiązek wynikający z rozporządzenia to dwie odrębne kwestie, a zarządca budynku musi się stosować do obu, aby utrzymać systemy w pełnej sprawności.

Bierna ochrona przeciwpożarowa sprowadza się głównie do wymaganych parametrów materiałów budowlanych i urządzeń stosowanych w budynku. Rolą zarządcy jest utrzymanie tych elementów w odpowiednim stanie i zapewnienie regularnej konserwacji, np. poprzez uzupełnianie powłoki na elementach stalowych, naprawy i konserwacje drzwi pożarowych, kontrolę stanu przepustów pożarowych.

Dobrze wiedzieć, że w strefach pożarowych ZL I, ZL II, ZL III i ZL V stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów i wyrobów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione. Dotyczy to jednak części wspólnych, a nie prywatnych lokali mieszkalnych.

Przeczytaj także:

• Wydzielenia, boksy i szafy w garażach podziemnych. Jak zmieniają bezpieczeństwo pożarowe budynku?
• Monitoring wizyjny osiedla. Kto decyduje o montażu monitoringu na osiedlu?
• Zabezpieczenia ppoż. instalacji fotowoltaicznych. Jak zapewnić bezpieczeństwo instalacjom fotowoltaicznym?

Zapewnienie bezpiecznej ewakuacji

Zgodnie z § 16.1. użytkowany budynek istniejący uznaje się za zagrażający życiu ludzi, gdy warunki techniczne w nim występujące nie zapewniają możliwości ewakuacji ludzi. [2] Spółdzielnia lub wspólnota mają obowiązek zagwarantować odpowiednią szerokość dróg ewakuacyjnych oraz usunięcie z nich elementów i materiałów łatwopalnych.

Zgodnie z przepisami [4] na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione.

Warto zwrócić uwagę, że nawet w przypadku zawężenia światła dróg ewakuacyjnych przez prywatne rzeczy mieszkańców, to zarządca budynku w całości ponosi odpowiedzialność za możliwość ewakuacji z całej wspólnej  nieruchomości. Wspólnota mieszkaniowa dysponuje szeregiem narzędzi, aby zdyscyplinować mieszkańców w tym zakresie.

Z przepisów wynika wprost, że zarządca nieruchomości musi zapewnić przeglądy techniczne, konserwacje oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie”.

Literatura:

1. Dz.U. 1991 Nr 81 poz. 351 Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej.
2. Dz.U. Nr 109 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
3. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 z późn. zm. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.
4. Dz.U. z dnia 7 czerwca 2019 r. poz. 1065 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

mgr inż. Adianna Piętka